سلام دوستان عزیز سالار احمدی هستم از سایت بخون، قصد دارم در این مقاله به بررسی جواب خودارزیابی های علوم و فنون ادبی دهم انسانی مطابق با آخرین تغییرات کتاب درسی بپردازم. همچنین میتوانید مقاله را به صورت رایگان در قالب PDF دانلود کنید.
جواب خودازیابیهای درس ۱ علوم و فنون ادبی دهم
جواب خودارزیابی صفحه 19 علوم و فنون ادبی دهم

سوال ۱:
هر چیزی که ذهن انسان را درگیر کند و ما را وادار به اندیشیدن کند، متن است. هر گاه سخن از متن میشود هدف و مقصود ما فقط نوشتن و خواندن نیست بلکه متن میتواند هر یک از حواس پنج گانه باشد(به طور مثال حس بویایی یک نوع متن است، حس چشایی به نوع خود یک متن است)، اگر هریک از این حواس خوانده شود به آن متن شنیداری و خوانداری گفته میشود و در این کتاب مقصود از متن آثار ادبی و شعر است.
سوال ۲:
متن از ۳ دیدگاه بررسی میشود که به ترتیب شامل: زبان-ادبیات و فکر است که در ۳ قلمرو زبانی-ادبی-فکری گسترش مییابد.

سوال ۳:
متن ذکر شده یک نوع متن عرفانی است که شاعر قصد دارد با بهرهگیری از دیدگاه عرفانی و کمک طبیعت سعی میکند که مهربانی و محبت را میان همهی پدیدههای هستی مطرح کند. شاعر در این شعر از شهر رویایی و آرمانیاش میگوید و خوش بین است. آب مثالی برای پاکی و زندگی است و گل نماد نادرستی و زشتی است. روح بزرگ سهراپ سپهری در این سروده مشهور است.
جواب خودارزیابی صفحه ۲۰ علوم و فنون ادبی دهم

سوال ۴:
خوانش درست شعر و درک لحن شعر، یکبار خواندن شعر بدون گسست، پس از خواندن شعر متوجه میشویم، لحن این شعر روایی-داستان است، زیرا این شعر کوتاه با مفهوم تلاش و دوری از سستی است که شاعر به خواننده انتقال میدهد. در ابتدای متن، آهنگی نرم و ملایم خوانده میشود و در ادامه نسبت به شخصیتهای دیگر لحن تغییر خواهد کرد.

سوال ۵:
کنایه: جبهه واکردن کنایه از گشاده رویی – بند گران بر زبان داشتن کنایه از سکوت کردن – روسفید کنایه از سربلندی
تشبیه: چون توکل- جبهه به گل
تشخیص: لب خندان گل- فلک -قطرهی آبی که دارد در نظر گوهر
مثل: دانه چون در آسیا افتد تحمل بایدش
مراعات نظیر: (قطره-آب-ابر-دریا)-(گل و گلشن)

سوال ۶:
الف: کاربرد (ی) استمراری در آخر در فعل به جای (می) استمراری در اول فعل
کاربرد دستور تاریخی-کاربرد اندر به جای در
استفاده از واژهی عربی اقربا به جای نزدیکان
سادگی و روانی جملات
ب:
تفاوت در شیوهی بیان،توجه به موقعیت سخن و انتخاب و گزینش کلمات و اصل بلاغت موجب شد خلیفه از دو گفته برداشتهایی متفاوت داشته باشید.

سوال۷:
قلمرو ادبی:
- مراعات نظیر: آب و گل
- تضاد: بی ادب و ادب
- مجاز: آب و گل مجاز از انسان
- تلمیح: بهلول
- ضرب المثل: آب و گل مرا چنین سرشتهاند
قلمرو فکری:
نویسنده در قالب طنز میگوید، سرشت همهی انسانها نیکو آفریده شده است. تربیت موجب برتری و تفاوت انسانهاست. به اهمیت تربیت اخلاقی و به نکوهش بیادبی میپردازد.
جواب خودازیابیهای درس ۲ علوم و فنون ادبی دهم
جواب خودارزیابی صفحه 23 علوم و فنون ادبی دهم

سوال ۱:
الف: موسیقی و آهنگ شعر ملایم،دارای کشش و امتداد آوایی. وزن عروضی آن طرب انگیز است و با محتوای شعر همسو نیست.
ب: دارای درنگی منظم در مصرعها و گامهایی کوتاه و پیدرپی که نظم و آهنگ توازن پارههای کلامی را نمایان میسازد.
پ: لحن حماسی و وزن و آهنگ کوبنده و با فشار آوایی همراه است.
ت: هر مصرع به دو پارهی آوایی متوازن بخش شده است، ابتدای آوایی را با کشش و انتهای آن را با کوبش تمام کرده است و بار موسیقایی شعر بیشتر شده است.
جواب خودارزیابی صفحه ۲۴ علوم و فنون ادبی دهم

الف: شعر ذکر شده از سعدی شاد و طرب انگیز است و خشنودی و شور در روح انسان ایجاد میکند و گویی میخواهد شادی و شور را برای خواننده بازگو کند.
ب: شعر فدایی مازندرانی بار معنایی سنگینی دارد و محتوایی غمانگیز و اندوهگینی دارد که وزن شعر با محتوای آن همسو است.
پ: مولوی در این شعر از وزنی شاد و تند بهره برده است و شوق عاشقانه به خواننده منتقل میکند. هجاها کوتاه و ضربی است. وزن و محتوای شعر بایکدیگر همسو هستند و موجب افزایش تاثیرگذاری این شعر شده است.
ت: حالتی خشک، رسمی و جدی دارد و پند و اندرزگویی بر فضای شعر چیره شده است.
جواب خودازیابیهای درس ۳ علوم و فنون ادبی دهم
جواب خودارزیابی صفحه 28 علوم و فنون ادبی دهم

سوال ۱:
- واج آرایی صامت (س) – (ن) و مصوت ( آ )
- واج آرایی صامت (ن) – (ب) و مصوت ( آ )
- واج آرایی صامت (س) – (ر) – (ت) و مصوت ( آ )
- واج آرایی صامت (ت) – (ن) – (ش)
جواب خودارزیابی صفحه ۲۹ علوم و فنون ادبی دهم

- امروز – فردا – تو
- یاد – تو
- شما
- گرفتار – خوار
- خار – پای
- عمر
- پای – چوبین
- ننگ – چه پرسی – مرا – نام
- پشیمانی
- سر – مویی
- درد – درمان – است
جواب خودارزیابی صفحه ۲۹ علوم و فنون ادبی دهم

اَلا یا اَیُّهَا السّاقی اَدِرْ کَأسَاً و ناوِلْها که عشق آسان نمود اوّل ولی افتاد مشکلها
به بویِ نافهای کآخر صبا زان طُرّه بگشاید ز تابِ جعدِ مشکینش چه خون افتاد در دلها
مرا در منزلِ جانان چه امنِ عیش چون هر دَم جَرَس فریاد میدارد که بربندید محملها
به می سجّاده رنگین کن گرت پیرِ مُغان گوید که سالِک بیخبر نبود ز راه و رسمِ منزلها
شبِ تاریک و بیمِ موج و گردابی چنین هایل کجا دانند حالِ ما سبکبارانِ ساحلها
همه کارم ز خودکامی به بدنامی کشید آخر نهان کِی مانَد آن رازی کزو سازند محفلها
حضوری گر همیخواهی از او غایب مشو حافظ مَتٰی ما تَلْقَ مَنْ تَهْویٰ دَعِ الدُّنْیا و اَهْمِلْها
جواب خودازیابیهای درس ۴ علوم و فنون ادبی دهم
جواب خودارزیابی صفحه 45 علوم و فنون ادبی دهم

سوال ۱:
زیرا زبان فارسی نو، زبان درباری ساسانیان، زبان اداری، زبان محاوره و مکاتباتی بود.
جواب خودارزیابی صفحه ۴۵ علوم و فنون ادبی دهم

سوال ۳:
با شروع به کار دولت سامانی در آغاز این دوره موجب رواج سنتهای فرهنگ کهن ایرانی و رشد و شکوفایی نظم و نثر فارسی شد.
عدهای از امیرهای سامانی به شعرا و ادیبان پارسی توجه کردند و موجب رشد و شکوفایی شعر و نظم فارسی شد و همچنین دولت سامانی مترجمان را تشویق میکرد تا ادبیات فارسی در مرزهای خارج از ایران نیز گسترش پیدا کرد و آثار ادبی مختلفی به زبان فارسی ترجمه شد و به نثر فارسی تبدیل شد.
غزنویان برای ماندگاری حکومت خود، ناچار به گسترش زبان فارسی شدند و تا انتهای سلطنت مسعود غزنوی، به شعرا و نویسندگان توجه میکردند.
سوال ۴:
شاهنامه ابو منصوری-ترجمه تفسیر طبری-تاریخ بلعمی
نثر این دوره مانند شعر پارسی گسترش یافت و کتابهای گوناوگونی به زبان پارسی دری نوشته شود و نثر این دوره روان و ساده بود و به مسائل تاریخی، حماسی و ملی پرداخته پرداخته شده است.

سوال ۵:
مضامین شعری این دوره بیشتر به واقعیتهای بیرونی توجه داشتند و مفاهیم ذهنی آنها از قلمرو تعالیم کلی اخلاقی فراتر نمیرفت. داستان سرایی و قصه پردازی و آوردن حکایت و مثل ها نیز در شعر این دوره آغاز شد و رایج ترین و شناخته شده ترین انواع شعر فارسی در قرن چهارم و نیمه ی اول قرن پنجم حماسی، مدحی و غنایی بود. شعر حماسی با اشعار فردوسی به اوج خود رسید .اشعار مدحی به پیروی از اشعار عربی معمول شد و راوج پیدا کرد و شاعران با مدح و ستایش پادشاهان جایگاه خود را پیدا کردند. شعر غنایی با اشعار رودکی و شهید بلخی استحکام یافت و رشد کرد و شعر تعلیمی هم در این دوره به وجود آمد ولی در دوره ی سلجوقیان به پختگی و تکامل رسید .

سوال ۶:
- شمال ایران: خوارزم
- شمال غربی ایران: ارمنستان و گرجستان تا مرز کوههای قفقاز و روم شرقی
- شمال شرقی ایران: بخارا و سمرقند و مرو تا مرز ترکستان
- شرق ایران: افغانستان تا مرز پاکستان
- جنوب شرقی: تا سر حد هندوستان
جواب خودازیابیهای درس ۵ علوم و فنون ادبی دهم
جواب خودارزیابی صفحه 50 علوم و فنون ادبی دهم
سوال ۱:

ن َ | شا | یَد | ک | خو | بان | ب | صَح | را | رَ | وَند
صامت + مصوت | صامت + مصوت | صامت +مصوت+صامت |صامت +مصوت | صامت +مصوت | صامت +مصوت +صامت |صامت +مصوت |صامت +مصوت +صامت |صامت + مصوت | صامت + مصوت |صامت + مصوت + صامت |
سوال ۲:

پایههای آوایی | وزن | نشانههای هجایی |
---|---|---|
ا لا یا ای یُ هس سا قی | فاعلاتن | -U-- |
ا در کأ سن وَ نا ول ها | فاعلاتن | -U-- |
کِ عش قا سان نِ مو دو ول | فاعلاتن | -U-- |
َ لی اف تا د مش کل ها | فاعلاتن | -U-- |
پایههای آوایی | وزن | نشانههای هجایی |
---|---|---|
ا گر هو ش من دی | فعولن | U-- |
بِ مع نی گَ رای | فعولن | U-- |
کِ مع نی بِ ما ند | فعولن | U-- |
نَ صو رت بِ جای | فعولن | U-- |
سوال ۳:
سوال ۴:

مصرع اول دارای ۴ هجای کوتاه و مصرع دوم نیز دارای ۴ هجای کوتاه است. ( ۸ هجای کوتاه )
جواب خودارزیابی صفحه ۵۱ علوم و فنون ادبی دهم
در بیت اول و دوم ۴ بار تکرار شده است.
الف:
پایههای آوایی | وزن | نشانههای هجایی |
---|---|---|
ا لا یا ای یُ هس سا قی | فاعلاتن | -U-- |
ا در کأ سن وَ نا ول ها | فاعلاتن | -U-- |
کِ عش قا سان نِ مو دو ول | فاعلاتن | -U-- |
َ لی اف تا د مش کل ها | فاعلاتن | -U-- |
ب:
پایههای آوایی | وزن | نشانههای هجایی |
---|---|---|
خل وَ تم ای زِ چش | فاعلن | - U - |
چِ را غان کن مَ یِ نو شت | مفاعیلن | - - - U |
ای چِ را چش مِ دل | فاعلن | - U - |
غِ رو حا نی چِ را غا نی | مفاعیلن | -- - U |
پ:
ت:
پایههای آوایی | وزن | نشانههای هجایی |
---|---|---|
بَ لم آ را بِ نَر می بَر | ت تن تن تن | U--- |
مُ چُن قو یی سَرِ کا رون | ت تن تن تن | U--- |
سَ بُک بار هَ می رَفت | ت تن تن | U- - |
جواب خودازیابیهای درس ۶ علوم و فنون ادبی دهم
جواب خودارزیابی صفحه 54 علوم و فنون ادبی دهم

سوال ۱:
- کوشیدن و جوشیدن ـ متوازی
- زندگانیم و آبادانیم – مطرف | شادانیم و ناتوانیم – مطرف
- نهفتنی و گفتنی – مطرف | پیمودنی و نمودنی – مطرف
- مهجور و رنجور و دور – مطرف

سوال ۲:
بله، زیرا واژگان زیبنده و درخورنده در پایان جمله به قرینه آمدهاند و چون در حروف پایانی مشترک هستند اما وزنشان یکسان نیست سجع مطرف دارند.

سوال ۳:
سیاحت و راحت – وجه مشترک آنها واجهای پایانی آنها است.
سوال ۴:
بدهند و بنهد

سوال ۵:
- غایت و نهایت – مطرف
- خار و خال – متوازن
- بی شمار و بی حساب – متوازن | متین و کریم – متوازن
- ژنده و سترده – مطرف | زنده و مرده – متوازی
- فروارد و دارد – مطرف
جواب خودارزیابی صفحه ۵۶ علوم و فنون ادبی دهم

نگیرد و بمیرد، مقسوم و معلوم، نرسد و برسد، سجع متوازی| نگیرد و آید سجع مطرف – ارزش سجع متوازی از همهی سجعها بیشتر است و سجع مطرف ارزش موسیقایی کمتری دارد.
دوستان عزیز به بخش اول از جواب خودارزیابی های علوم و فنون ادبی دهم انسانی رسیدیم و در ادامه به بررسی خودارزیابیهای فصل ۳ و ۴ کتاب علوم و فنون سال دهم میپردازیم.
میتوانید از بخش معنی عربی سال دهم انسانی به تمامی معانی درس عربی سال دهم به صورت رایگان و بر اساس آخرین تغییرات کتاب درسی دسترسی داشته باشید.
جواب خودازیابیهای درس ۷ علوم و فنون ادبی دهم
جواب خودارزیابی صفحه 65 علوم و فنون ادبی دهم

سوال ۱:
الف: قالب شعر رودکی قصیده است، ردیف شعر کلمه (بود) است و کلمه دندان با کلماتی مانند کیوان و تابان هم قافیه است.
شعر واقع گراست و توصیفات طبیعی، ساده و عینی دارد.
در حد اعتدال از آرایههای ادبی بهره برده شده است.
بیت دوم دارای آرایه تلمیح است.(تاثیر گذاری اجرام آسمانی بر سرنوشت انسانها)
واژه آرایی-تکرار: نحس-عصا | بیت ششم تشبیه | بیت هفتم تکرار واژه های شد-زمانه | روی و موی جناس | واج آرایی مصوت بلند ( آ )
ب:
بهرگیری از کلمات عربی
ساختمان ساده کلمات
بهرهگیری از کلمات پارسی
استفاده از ( ی ) استمراری بهجای ( می ) استمراری
افزودن ( ب ) بر سر فعل ماضی
استفاده از کلمات فارسی کهن
جواب خودارزیابی صفحه ۶۶ علوم و فنون ادبی دهم

سوال ۲:
دوره ی غزنوی و سلجوقی اول
کوتاهی جملات
استفاده از کلمات کهن فارسی
استفادهی بیشتر از کلمات عربی
افزودن ( ب ) بر افعال
سوال ۳:
کوتاهی جملات
کلمات کهن فارسی
جابهجایی اجزای جمله
وجود واژگان عربی
جواب خودازیابیهای درس ۸ علوم و فنون ادبی دهم
جواب خودارزیابی صفحه 71 علوم و فنون ادبی دهم
سوال ۱:
سا لا رِ اَح مَ دی
سوال ۲:
پایههای آوایی | وزن | نشانههای هجایی |
---|---|---|
مُ رو وت بَ رد مُر | فعولن | U-- |
نَ با شد غِ دون دا | فعولن | U-- |
بَ رُف تا نِ از پی | فعولن | U-- |
دِ زور شِ مور | فعل | - U |

سوال ۳:
. رهایی= رَ ها یی (U –) | لانه = لا نِ ( -U ) | خویشتن شناسی=خی ش تَن شِ نا سی (-U- U –)
. محبت = مَ حب بت (U –) | دلنوازان = دل نَ وا زان (-U–ٰ) | نیکو = نی کو( –) خواهش = خا هش(–)
. رهرو= ره رو (–) | بزرگراه= بُ زُرگ راه ( U – U -U ) | بنفشه = بَ نف شِ (U- U) | ملالت=مَ لا لت(U–)
. التماس=ال تِ ماس(-U- U) | خود= خُد (-) |سفینه = سَ فی نِ (U – U) | چون=چُن (-)
. پشتوانه = پُشت وا نِ (-U- U) | مجموعه = مج مو عِ (– U) | روزنه = رو زَ ن (-U -)
. خواستن = خاس تَن (-U) | مؤذن = مُ ئَذ ذ ن (U–) | کاشته = کاش تِ (- U) | راهوار = راه وار (-U- U)
سوال ۴:

واژه | حذف همزه | نشانه هجایی | بدون حذف همزه | نشانه هجایی |
---|---|---|---|---|
سرآمد | سرامد | U-- | سرآمد | -- |
دل انگیز | دلنگیز | U-- U | دل ان گیز | --- U |
جنگ آور | جنگاور | --- | جنگ آ ور | -U- - |
شب آهنگ | شباهنگ | U-- U | شب آ هنگ | --- U |
شیر افکن | شیرفکن | --- | شیر اف کن | -U- - |
دارآباد | داراباد | --- U | دار آ باد | -U - -U |
سوال ۵:

پایههای آوایی وزن نشانههای هجایی با من بِ گو تا کی س تی مستفعلن - U - - مه ری ب گو ما هی ب گو مستفعلن - U - - خا بی خِ یا لی چی س تی مستفعلن - U - - اش کی ب گو آ هی ب گو مستفعلن - U - -
پایههای آوایی وزن نشانههای هجایی بر سَ ر آ دس ت بِ کا مفتعلن - U U - نم کِ گر ز ری زَ نم کِ فاعلات U - U - دس ت بَ را غص ص س را مفتعلن - U U - ید ید فع -
سوال ۶:

پایههای آوایی وزن نشانههای هجایی کی رف تِ کی بو د مفعول U - - ی ز دل ک ی نع هف ت فاعلات U - U - تَ من نا کُ کِ پی دا کُ مفاعیل U- - U نم تُ را م تُ را فاعلن - U - پایههای آوایی وزن نشانههای هجایی آ یِ نِ ار خُد ش کَ نا مفتعلن - U U - نق شِ تُ بن ئی نِ شغ کس مفتعلن - U U - مو د راست تن خ طاست فاعلن - U- پایههای آوایی وزن نشانههای هجایی ا گر کا ری چُ بی کا ری مفاعیلن U -- - کُ نی مز دی یَ قین بی مز مفاعیلن U - - - س تا نی د ما نی فعولن U- -
جواب خودارزیابی صفحه ۷۲ علوم و فنون ادبی دهم

جواب خودازیابیهای درس ۹ علوم و فنون ادبی دهم
جواب خودارزیابی صفحه 75 علوم و فنون ادبی دهم

سوال ۱:
- موازنه ندارد، زیرا کلمات دو به دو باهم سجع متوازن یا متوازی ندارند، اندازم و ریزم سجع مطرف هستند.
- موازنه دارد، زیرا همه واژه ها مقابل هم سجع متوازن دارند و واژه های بریان و گریان سجع متوازی دارند.
- موازنه دارد، زیرا در بیت سجع متوازن ومتوازی وجود دارد کلمات وفا-جفا-پل-گل متوازیاند.
- موازنه است، زیرا سجع متوازن در بیت وجود دارد.
- موازنه است، زیرا کلمات دو به دو سجع متوازن دارند، به جز واژههای بلا و جفا که سجع متوازیاند.
- موازنه ندارد.
- موازنه دارد، زیرا همه واژههای مقابل هم سجع متوازن یا متوازی دارد.
- موازنه دارد، زیرا واژههای مقابل هم به جز می و نی سجع متوازن دارند.

سوال ۲:
- موازنه دارد، زیرا عالم و دنیا سجع متوازن دارند و بقیه کلمات سجع متوازی دارند.
- موازنه دارد، زیرا دل و جان سجع متوازن دارد و بقیه کلمات در بیت سجع متوازی دارند.
- آرایه ترصیع ندارد، زیرا واژههای مطرب و ساقی سجع متوازن هستند پس موازنه است.
- موازنه دارد، زیرا واژه های بیت مقابل هم سجع متوازن دارند.
- ترصیع دارد، زیرا تمام واژه ها دو به دو سجع متوازی دارند.
جواب خودارزیابی صفحه ۷۶ علوم و فنون ادبی دهم

سوال ۳:
بیت دوم
- موازنه دارد.
- ترصیع دارد. این بیت ارزش موسیقاییاش بیشتر است زیرا همه ی کلمات دو به دو سجع متوازی دارند و آرایهی ترصیع را ایجاد کردهاند. سجع متوازی ارزش موسیقاییاش از سجع متوازن بیشتر است.

سوال ۴:
- از موازنه استفاده کرده است، موازنه موجب افزایش موسیقی درونی شعر میشود.
- شاعر با استفاده از آٰرایه ترصیع و تقابل سجعهای متوازی در هر دو مصراع افزایش موسیقی درونی شعر را بسیار افزوده است. در ضمن آرایه پارادوکس قابل ذکری نیز در آن وجود دارد.
- شاعر با به کارگیری موازنه تلاش کرده است بر بار موسیقی شعر خود بیفزاید .

سوال ۵:
پایههای آوایی وزن نشانههای هجایی هر کِ ت أم بی ش تَ را مفتعلن - U U- مل نَ کُ ند ید سُ خَ نش مفتعلن - U U- در جَ واب نا صَ واب فاعلن - U -
در مصرع اول کلمه (جواب) هجای آخر (واب) کشیده است و نیز در مصرع دوم کلمه (ناصواب)هجای آخر (واب) کشیده است که البته به خاطر وجود اختیار زبانی هجای پایانی در اشعار اگر کشیده باشند به هجای بلند تبدیل خواهند شد. در مصرع دوم واژه (بیشتر) هجای اول (بیش) هجای کشیده است.پایههای آوایی وزن نشانههای هجایی چن د پر سی ی س تم نی فاعلاتن - U - - ز من چی س س تم نی س مفاعیلن U- - - تم من تم من فع لن - -
چند، چیس، نیس، نیس، نیس، در کل ۵ هجای کشیده دارد .
جواب خودازیابیهای درس ۱۰ علوم و فنون ادبی دهم
جواب خودارزیابی صفحه 86 علوم و فنون ادبی دهم

سوال ۱:
تا حدود نیمه دوم قرن پنجم و آغاز قرن ششم شعر پارسی همچنان تحت تاثیر سبک دوره سامانی وغزنوی است، گروهی از شاعران این دوره، در عین تقلید از پیشینیان، ابتکارات و نوآوری هایی داشتند که موجب دگرگونی و تحول در سبک شعر شد. علاقه مندی شاعران به سرودن غزلهای لطیف و زیباست. انوری و هم سبکان او در آوردن مضامین دقیق در غزل کوشیدند. تحولی که سنایی و انوری در غزل ایجاد کردند سبب شد که در قرن هفتم شاعران بزرگی نظیر: مولوی، عطار، سعدی و… در غزل ظهور کنند و این نوع از شعر فارسی را به اوج برسانند. عطار و مولوی به پیروی از سنایی به تصوف و عرفان روی آوردند . شعر این دوره از نظر سبک گویندگی و موضوع تنوع یافت و در شاخهها و رشتههایی هم چون مدح، هجو، طنز، وعظ، حکمت، داستان سرایی، تغزل و حماسه بهکار گرفته شد. با خروج شعر از دربارها و ورود آن به خانقاه، دامنهی موضوعات آن گسترش یافت و بر سادگی بیان ، قدرت توجه به حکمت و دانش و اندیشه های دینی عواطف ، عمق و افکار و اندیشهی موضوع شعر پارسی افزوده شد ،بدبینی شاعران نسبت به دنیا، شکایت از روزگار ، طرح نابه سامانیهای اجتماعی از مضامین برجستهی شعر این دوره است.

سوال ۲:
- زبانی: در دوره اول )سبک خراسانی( ، کاربرد واژگان عربی کمتر است اما در دوره دوم (سبک عراقی) لغات و ترکیبات عربی فراوان دیده میشود. در دوره اول زبان شعر ساده است، اما در دوره دوم سادگی و روانی سخن کمتر میشود .
- ادبی: در دوره اول قالب عمده شعر قصیده است اما در دوره دوم قالب شعر بیشتر غزل و مثنوی است در دوره اول، قافیه و ردیف بسیار ساده است ، اما در دوره ی دوم، ردیفهای فعلی و اسمی دشوار در شعر رایج میشود.
- فکری: در دوره اول ،شعر واقع گراست و معشوق عمدتا زمینی است اما در دوره دوم عرفان گسترش می یابد و معشوق دیگر زمینی نیست.

سوال ۳:
- گسترش عرفان و تصوف.
- شکل گیری دولت سلجوقی و بهرهگیری از دبیران و نویسندگان تربیت یافته در خراسان و عراق.

سوال ۴:
الف:
صحبت کردن با صبح : تشخیص – | جناس: همسان کام ، کام | وجود ردیف فعلی
ب:
استفاده از ترکیبات نو : چاشنی کام | فارسی بودن اغلب واژهها | کوتاه و ساده بودن جملهها | ساختمان ساده بیشتر کلمات :نفس، صبح | از بین رفتن لغات مهجور فارسی نسبت به سبک خراسانی
پ:
توجه به احوال شخصی و مسائل روحی یار نبودن بخت و اقبال با شاعر بیان نامرادی و ناکامی شاعر و پیام درون گرایی

سوال ۵:
- استفاده از آرایه های ادبی: دربلا: استعاره ، مراعات نظیر : گربه، موش، راسو ، بوم
- رواج نثر داستانی که متن این درس نیز داستانی است.
- به کار گیری واژههای مهجور عربی: التفات، مخوف
- حذف افعال به قرینه : درختی بود و زیر درخت، سوراخ موش (بود) که حذف به قرینه لفظی دارد.
جواب خودازیابیهای درس ۱۱ علوم و فنون ادبی دهم
جواب خودارزیابی صفحه 93 علوم و فنون ادبی دهم

جواب خودارزیابی صفحه ۹۴ علوم و فنون دهم

سوال ۳:
- قاعده ۱ – حرف مشترک و
- قاعده ۲ – حرف مشترک وز
- قاعده ۱ – حرف مشترک ا
سوال ۴:
در بیت دوم، زیرا کلمه ( روان ) با دو معنی مختلف بکار برده شده است.

جواب خودارزیابی صفحه ۹۵ علوم و فنون ادبی دهم

سوال ۷:
شعر مهر و وفا از حافظ دارای قافیه منظمی است و در پایان مصرع اول و تمامی مصرعهای زوج قافیه وجود دارد و طول مصرعها برابر و یکسان است. اما در این شعر که به سبک شعر نو سروده شده است شاعر خود را در بند قافیه سازی منظم محدود نکرده است و سعی در ایجاد اعتدال در طول مصرعها نکرده است.
جواب خودارزیابی صفحه ۹۵ علوم و فنون ادبی دهم

جواب خودازیابیهای درس ۱۲ علوم و فنون ادبی دهم
جواب خودارزیابی صفحه 100 علوم و فنون ادبی دهم

سوال ۱:
- خدایی و جدایی جناس ناهمسان اختلافی
- جناس همسان (تام) گور در مصرع اول به معنی گور خر ، و در معنی مصرع دوم به معنی قبر
- سور و مور جناس ناقص اختلافی یا ناهمسان اختلافی
- م هر و مُهر جناس ناهمسان حرکتی
- زُهره و زهره جناس ناهمسان حرکتی
- جناس همسان (تام) باز در مصرع اول نام پرنده شکاری و در مصرع دوم به معنی گشاده است.
- جناس همسان (تام)، روان اولی به معنی جان و روان دوم به معنی جاری
- خویش اولی و در مصرع دوم به معنی خود و خویش دوم در مصرع اول به معنی (خویشاوند و قوم)
- آرام و رام : جناس ناهمسان افزایشی
- سلامی و کلامی: جناس ناهمسان اختلافی
- دستان: دست ها و دستان :لقب پدر رستم یعنی زال است : جناس تام یا همسان
- جفا و قفا : جناس نامسان اختلافی
- یار و دیار: جناس ناهمسان افزایشی
- دلیل و دلالت: اشتقاق
- شاعر و شعر / نظم و ناظم : جناس و اشتقاق
- زنم و زند : جناس و اشتقاق / محبان و محبت: اشتقاق
سوال ۲:
دانشآموزان عزیز این قسمت را با توجه به آموختههای خود از اول کتاب درسی بررسی کنید و انواع جناس را در متن کتاب درسی پیدا کنید.
دوستان عزیزم به انتها این مقاله از سری مقالههای گام به گام ادبیات دهم رسیدیم، نظرات و سوالات خود را در قسمت کامنت بیان کنید، سریعا پاسخگو خواهم بود. از طریق لینکهای زیر نیز میتوانید به مطالب ذکر شده مربوط به سال دهم رشته اسانی دسترسی داشته باشید.
- نمونه سوال علوم و فنون دهم نوبت دوم با جواب
- جواب کارگاه تحلیل علوم و فنون ادبی دهم انسانی
- جواب فعالیت کلاسی دینی سال دهم
- پایه دهم
- علوم و فنون ادبی دهم
- گام به گام علوم و فنون ادبی دهم
دانلود جواب خودارزیابی های علوم و فنون ادبی دهم انسانی
سوالات متداول جواب خودارزیابی های علوم و فنون ادبی دهم انسانی
- آیا گام به گام علوم و فنون ادبی سال دهم رشته انسانی مطابق با آخرین تغییرات است؟
بله جواب خودارزیابیهای درس به درس علوم و فنون ادبی دهم مطابق با آخرین بهروزرسانی کتاب است. - جواب خودارزیابی های علوم و فنون ادبی دهم انسانی به صورت PDF قابل دانلود است؟
بله میتوان در انتها مقاله جدیدترین گام به گام علوم و فنون ادبی سال دهم را به صورت PDF دانلود کنید.