دلایل افت تحصیلی دانش‌آموزان و روش برطرف کردن آن

افت تحصیلی: یک مسئله کاملا مهم

در دوره درگیری با بیماری کرونا و البته به خاطر تغییرات اساسی که در روش درس خواندن در این دوران ایجاد شد و کلاس‌ها به‌صورت مجازی برگزار شدند، چیزی که بسیاری از دانش آموزان با آن مواجه شدند افت تحصیلی است. افت تحصیلی هم در سطح فردی و هم در سطح اجتماعی مسئله کاملا مهمی است؛ تا آنجا که بسیاری از جامعه‌­شناسان قرن حاضر روی این نکته تاکید کرده‌اند که ملتی که نتواند سرمایه‌گذاری درستی روی تحصیل جوانانش کند، در هیچ زمینه‌­ای نمی­‌تواند رشد کند. البته ما در این نوشتار تنها از افت تحصیلی در ابعاد فردی آن و برای دانش آموزان و والدین آنان صحبت خواهیم کرد.

اگر در دوران مجازی شدن کلاس‌های مدارس، دچار افت تحصیلی شده‌اید، یا از والدینی هستید که به تحصیل فرزندتان اهمیت می­‌دهید و نگران ضعف‌های درسی دانش آموز هستید، این مطلب به شما نکات مهم و کمک کننده­‌ای در مورد روش برطرف کردن افت تحصیلی خواهد آموخت.

Picture1 5

افت تحصیلی چیست؟

بیایید در ابتدا به این مطلب بپردازیم که اصلاً افت تحصیلی چیست؟ به نظر بهترین مشاوران تحصیلی تهران و مشاوران حرفه‌ای کنکور، افت تحصیلی زمانی اتفاق می­‌افتد که دانش آموز به اهداف تحصیلی خود یا اهدافی که برایش درنظرگرفته شده است نرسد و شکست بخورد. البته بسیاری از روانشناسان حال حاضر، بر این نکته توافق دارند که چیزی به‌عنوان شکست خوردن دانش آموز وجود ندارد و این عبارت خودش می‌تواند احساسات بدی در دانش آموزان ایجاد کرده و به آن­ها آسیب بزند.

اما اگر نخواهیم مفهوم شکست خوردن را به کلی دور بیندازیم، می­‌توانیم از زاویه دیگری به آن نگاه کنیم. دکتر علی میرصادقی، به‌عنوان یک مشاور تحصیلی خوب در تهران که تابه­حال دانش آموزان بسیاری را تا آستانه ورود به دانشگاه و کسب رتبه عالی درکنکور راهنمایی کرده، معتقد است که ما برای موفق شدن پیش از هر چیزی به شکست خوردن و ناامیدی نیاز داریم تا هر چیز دیگری. او می­‌گوید باید به آینده دور امید داشت، اما نسبت به زمان حال کمی جا برای شکست خوردن و موفق نشدن باز کنیم.

زیرا وقتی از اول ماجرا، از خودمان توقع داریم که بدون هیچ شکستی جلو برویم، دچار حالتی می‌­شویم که روانشناسی به آن «اضطراب ناکارآمدی» می‌­گوید. یعنی مدام ترس از شکست خوردن را تجربه کرده و فکر می­‌کنیم که اگر شکست بخوریم، دیگر دنیا به آخر رسیده است. یک جورهایی، اضطراب شکست خوردن، خودش باعث شکست خوردن فرد در تحصیل و بسیاری از امور دیگر می­‌شود.

ما هم با نظر دکتر میرصادقی موافقیم و افت تحصیلی دانش آموزان را شکست در نظر می‌­گیریم. اما شکستی که قرار نیست ناامیدمان کند؛ بلکه برعکس، قرار است به ما نشان دهد آن چیزی که ازش ترس داشتیم، اصلاً غیرقابل حل نیست. حالا که افت تحصیلی در دانش آموزان را به‌عنوان یک شکست تعریف کردیم، بهتر است راجع به عوامل تاثیرگذار بر آن و دلایل افت تحصیلی هم حرف بزنیم.

عوامل تاثیرگذار بر افت تحصیلی

بسیاری از والدین و معلمان و حتی خود دانش آموزانی که  افت تحصیلی را تجربه می‌­کنند، گمان می‌کنند تنها علت افت تحصیلی آن‌ها (دانش آموزان) هستند و به این ترتیب، دچار یاس، سرخوردگی، بی‌انگیزگی و در مواردی هم، متاسفانه، دچار افسردگی می­‌شوند. اما اینطور نیست! خود شخص تنها یکی از عوامل تاثیر گذار بر افت تحصیلی است. به‌طور کلی می­‌توان به ۳ دلیل اساسی در افت تحصیلی دانش آموز اشاره کرد: ۱. خود دانش آموز ۲. معلم ۳. مدرسه. در ادامه به‌صورت موردی به هر ۳ این عوامل خواهیم پرداخت و نهایتاً نیز راهکاری برای جلوگیری از افت تحصیلی مطرح خواهیم کرد.

۱. نقش خود دانش آموز در افت تحصیلی

مطالعه سازمان نیافته، اشتباه در مدیریت زمان، نداشتن اعتماد به نفس، استفاده نکردن از برنامه‌­ریزی درسی اصولی، عدم استفاده از روش صحیح مطالعه کتاب درسی و اضطراب و ده­‌ها عامل دیگر وجود دارند که در مسیر تحصیل دانش آموز می­‌تواند او را بی­‌درنگ به سمت افت تحصیلی سوق دهد. برای مثال، کافی است به دانش آموزی فکر کنید که یکباره با رشته ورزشی مورد علاقه‌اش مواجه شده و حالا درست در نقطه‌­ای که نیاز دارد به شیوه‌ای مدیریت زمان کند که هم به ورزشش برسد و هم به درس و مشق و مدرسه، ناگهان کفه ترازویش به سمت ورزش سنگینی می­‌کند و او بیشتر توجه و تمرکز خود را روی آن می‌­گذارد و در تحصیل افت می‌­کند. در این صورت، اگر تمام مدرسه، معلمان و خانواده بسیج شوند و از بهترین روش های درس خواندن استفاده کند، باز هم نمی­‌توانند او را از افت تحصیلی نجات دهند؛ چون او تمام انرژی­‌اش را دارد صرف ورزش کردن می‌­کند.

یکی دیگر از زیر مجموعه­‌های نقش دانش آموز در افت تحصیلی، به نقش خانواده در افت تحصیلی دانش آموز برمی‌­گردد. تشویق نکردن فرزند بابت نمرات خوب و بی‌­تفاوتی به نتایج امتحانات او، شرکت نکردن در جلساتی که برای اولیای دانش آموزان برگزار می‌­شود، پرت کردن حواس دانش آموز از طریق درگیر کردن او با مسائل خانوادگی مثبت و منفی (مثل مهمانی و سفر بیش از حد یا اسباب کشی یا ساکت نگه نداشتن محیط خانه)، داشتن توقعات تحصیلی سختگیرانه و زیاد از حد و… همه جزو مسائلی هستند که وجودشان در خانواده، می­‌تواند زحمت دانش آموز و مدرسه و معلمان را هدر بدهد و بازدهی تحصیلی دانش آموز را آنقدر کاهش دهد تا به افت تحصیلی برسد.

۲. نقش مدرسه در افت تحصیلی

چه مدرسه­‌ای که آن­چنان چهارچوب­‌های سختی می­‌گذارد که بچه‌­ها از درس و تحصیل دل­زده می‌­شوند؛ چه مدرسه­‌ای که انقدر همه چیز را سرسری و بی­نظم و قاعده در نظر می‌­گیرد که بچه­‌ها احساس نیاز به تلاش، رقابتِ سالم و رشد و پرورش در خود نمی­‌بیند، هردوی این نگرش‌ها می‌­توانند دانش آموزانی که خودشان مستعد افت تحصیلی هستند را بلافاصله با سرعتی دوبرابر به سمت آن هل دهند. برای مثال، همه ما در اطرافمان شنیده‌ایم که دانش آموزان به اصطلاح «تیزهوش» مدارس خاص، چگونه تحت فشار بیش از حد قرار می­‌گیرند و گاهی بعضی از محصلان این نوع مدارس برتر، در نتیجه فشاری که بر آن­ها تحمیل می شود، از مزایای تحصیل در مدارس تیزهوشان دست می­کشند و عطایش را به لقایش می­بخشند.

البته این نگاه در مورد تمام مدارس استعدادهای درخشان و دیگر مدارس خاصی که به کیفیت تحصیل دانش آموزان اهمیت می­‌دهند، صادق نیست. زیرا مدارسی که برای برنامه ریزی آموزشی از مشاوران تحصیلی آگاه مشورت می‌­گیرند، به خوبی می‌­دانند که بهترین نوع مدرسه، مدرسه­ای میانه روست. مدرسه­‌ای که در اثنای اینکه با جدیت مسیر پیشرفت تحصیلی دانش آموز را برایش مشخص می‌­کند و او را در آن به جلو می‌­برد، برای او محیطی نگهدارنده نیز ایجاد می‌­کند که دانش آموز فرصت و حتی جرئت شکست خوردن نیز داشته باشد.

۳. نقش معلم در افت تحصیلی

همه ما با مفهوم کاتالیزور در شیمی آشنا هستیم. کاتالیزور ماده­ای است که وارد واکنش می‌­شود، انجام گرفتن آن را تسهیل می­‌کند، و بعد هم خارج می­‌شود. حال اگر کاتالیزور ما کار خود را درست انجام ندهد چه؟ معلم دقیقا عملکردی شبیه به کاتالیزور دارد. اگر درست کار نکند، نتیجه در ۷۰ درصد مواقع افت تحصیلی دانش آموز است. چرا؟ چون اگر تدریس به خوبی انجام نشود، دانش آموز اصلاً با مباحث درسی به درستی آشنا نمی­‌شود تا بعد بتواند به تمرین و مرور درس‌ها بپردازد و پیشرفت کند. به همین دلیل است که مشاور تحصیلی خوب و خصوصاً مشاور کنکور، به شما توصیه می‌­کند مطالب را از پایه صحیح یاد بگیرید. زیرا اگر در ابتدای آموختن یک درس، نکته‌ای را به اشتباه متوجه شوید یا اصلا متوجه نشوید، در تمام گام­های بعدی به مشکل برخواهید خورد.

پس، همانطور که در این بخش توضیح دادیم، عوامل بسیاری وجود دارد که می‌­تواند علت افت تحصیلی دانش آموزان باشد. اما برای مقابله با عوامل و دلایل افت تحصیلی دانش آموزان آیا راهکاری هم داریم؟ البته که بله! با ما همراه باشید تا به این سوال شما نیز پاسخ بدهیم.

روش برطرف کردن افت تحصیلی

در میان عواملی که ذکر شد، دو عامل معلم و مدرسه را تنها می‌­توان با تحقیق و جستجو انتخاب کرد. بسیاری از مدارس هستند که امروزه جلسات آشنایی برگزار می­‌کنند و این امکان وجود دارد که والدین و دانش ­آموزان با آن­ها و چهارچوب­‌ها، روش­ها و اهداف و نظام و قواعدشان آشنا شوند. همچنین، می‌­توان به رزومه یا سوابق کاری معلمین رجوع کرد و به این ترتیب، انتخابی درست داشت. از این راهکار می‌توان برای انتخاب یک مشاور تحصیلی خوب نیز استفاده کرد.

اما عامل اولی که به آن اشاره کردیم، یعنی خود دانش ­آموز، نیاز به صرف وقت و انرژی بیشتری دارد. بهترین راه پیشگیری و یا برطرف کردن افت تحصیلی یک دانش ­آموز استفاده از مشاوره تحصیلی خوب است. یک مشاوره­ تحصیلی صحیح، می­‌تواند با تاکید بر نقاط قوت و ضعف دانش ­آموز و برنامه‌­ریزی برای آن­ها، به بهترین شکل ممکن دانش آموز را از دام افت تحصیلی رهایی بخشیده و به سمت پیشرفت و موفقت در تحصیل و چه بسا زندگی راهنمایی کند.

Picture2 5

مشاور تحصیلی خوب می­‌تواند به شما کمک کند که عامل اصلی که در افت تحصیلی دانش آموز وجود دارد را شناسایی کنید. او هم با روش تدریس درست آشنایی دارد و از توضیحات فرزندتان، می‌­تواند به کیفیت تدریس معلمان و شرایط مدرسه اش پی ببرد، هم به مسائل روانشناختی تسلط دارد و می­‌تواند اگر یک عامل روانشناختی مثل بی­انگیزی یا اضطراب به دانش آموز فشار می‌­آورد، آن را شناسایی کرده و به رفع آن کمک کند، هم می­‌تواند دانش آموز را در مورد چگونگی درس خواندن راهنمایی کند.  اما یک مشاوره­ تحصیلی خوب و روشمند چه ویژگی­‌هایی دارد؟

ویژگی­های مشاوره تحصیلی خوب و روشمند: راه حل افت تحصیلی

یک مشاوره تحصیلی خوب و روشمند، ۷ ویژگی دارد.

۱) برنامه ریزی فرد به فرد: روش صحیح برنامه ریزی در مشاوره تحصیلی به‌صورت شخصی ­شده و همانطور که گفتیم بر اساس نقاط قوت و ضعف دانش آموز و به‌صورت هفتگی می‌باشد و به هیچ وجه از پیش آماده شده نیست. بنابراین، مشاور تحصیلی خوب قبل از اینکه برای دانش آموز نسخه بپیچد که فلان درس را چند ساعت بخواند، با او صحبت می­‌کند و از شرایط او، استعدادها و علایق، نقاط ضعف و قوت و هدف او آگاهی پیدا می‌­کند.

۲) وجود مربی پیگیر: ضمن انجام مشاوره تحصیلی حرفه­‌ای، همواره یک مربی در کنار دانش آموز وجود دارد که با نظارت و پیگیری به دانش آموز کمک می­‌کند تا در مسیر خودش جلو برود.

۳) نظارت شخصی: نظارت مربی به‌صورت شخصی و همراه با تحلیل، مانیتورینگ سرعت، مدیریت زمان و غیره می‌باشد.

۴) چک کردن مستمر: در جلسات مشاوره تحصیلی روشمند و حرفه­ای، چک کردن و پایش مستمر وجود دارد. مشاور تحصیلی خوب یکبار برنامه می‌­دهد، اما بارها برنامه می­‌گیرد. یعنی از دانش آموز سؤال می­‌کند که کارش دارد چگونه پیش می‌­رود، چه پیشرفت­هایی داشته و در چه نقاطی هنوز ضعف دارد. آیا برنامه برایش مناست یا نه و…

۵) آزمون‌های منظم: مشاور تحصیلی خوب، علاوه بر تاکیدی که بر مطالعه هفتگی می‌­گذارد، به آزمون‌ها نیز پرداخته و دانش آموز را برای شرکت در آزمون‌های آزمایشی، از قبل آماده می‌­کند؛ چه از نظر تکنیکی و چه از نظر روانشناختی.

۶) در نظر گرفتن اهداف و توانایی‌های فردی: از نظر سبک مطالعه، مشاور همیشه دانش ­آموز را به سمت بهترین «خودش» بودن راهنمایی می‌­کند، نه یک جور «بهترین بودن» از قبل تعیین شده. زیرا می­‌داند که مسیر به‌عنوان مثال یک نقاش آینده، با یک ورزشکار آینده و یک شیمیدان آینده متفاوت است و قرار نیست هرسه این افراد، شبیه به هم عمل کنند.

۷) مسئولیت پذیری دوطرفه: در یک فرآیند مشاوره تحصیلی خوب، نه مشاور به تنهایی مسئول نمرات عملکرد خوب دانش آموز است و نه دانش آموز کاملاً مستقل، تمام مسئولیت‌ها را برعهده می­گیرد؛ بلکه مشاور سعی می­کند با تجربه و دانشی که دارد، باری از دوش دانش آموز بردارد و بعضی مسئولیت‌هها را به دوش بگیرد، مشروط براینکه دانش آموز نیز احساس کند متعهد است به برنامه‌­ای که به صورت توافقی با مشاورش تنظیم کرده‌اند، پایبند بماند.

در نهایت، ذکر این نکته بسیار مهم است که فرآیند مشاوره تحصیلی، تنها زمانی مورد اعتماد است که توسط یک فرد با تجربه و سواد کافی انجام شود؛ چراکه درس خواندن، یکی از مهم­ترین عوامل دخیل در سرنوشت شغلی، مالی، روانی و… انسان است.

امیدواریم این مطلب که توسط گروه مشاوران تحصیلی بارسا برای شما تهیه شده است، برایتان مفید بوده باشد. برای اطلاعات از شرایط مشاوره تحصیلی موسسه آموزشی – انتشاراتی بارسا، می‌توانید با شماره ۲۲۶۷۷۹۱۷-۰۲۱ تماس بگیرید یا عدد ۶۱ را به سامانه ۳۰۰۰۹۰۹۰۳۰ ارسال کنید.

Picture3 1

توجه: وب‌سایت «بخون» مسئولیتی در قبال محتوای این مطلب ندارد.

5/5 - (2 امتیاز)
اگر این مطلب را دوست داشتید برای دوستان خود بفرستید:
عضویت
اطلاع از
0 نظر
بازخورد
مشاهده همه نظرات
پیمایش به بالا