سریع‌ترین روش حل مسائل استوکیومتری کنکور

د‌رس شیمی جزء رتبه‌سازترین دروس در کنکور سال‌های اخیر بوده و آمار وحشتناک پاسخ‌گویی به این درس هم گواهی بر این ادعاست. یکی از پرچالش‌ترین مباحث این درس هم بحث استوکیومتری است که در نگاه اول شاید احساس کنید تنها حدود 2 الی 3 تست از این مبحث طرح می‌شود،اما قضیه از آنجا جدی خواهد شد که بدانید استوکیومتری در درس شیمی حکم مبحث مادر را دارد و به صورت مستقیم و غیرمستقیم در تمامی مسائل با آن سروکار خواهیم داشت.

یکی از اصلی‌ترین دغدغه هم مربوط به استفاده از سریع‌ترین روش حل مسائل استوکیومتری است. اگر شما هم جزء آن دسته از دانش‌آموزان کنجکاو هستید که دنبال بهترین روش حل مسائل استوکیومتری هستند به شما تبریک میگویم زیرا در سایت بخون به هدف خود خواهید رسید. من پریا حجازی هستم و امروز کامل‌ترین مقاله ممکن درباره‌ی استوکیومتری را در اختیار شما عزیزان قرار می‌دهم پس تا انتها با من همراه باشید. ا

اهمیت استوکیومتری در کنکور

استوکیومتری را به جرات می‌توان یکی از مهمترین مباحث مربوط به مسائل شیمی دانست شاید در ابتدای کار با خود فکر کنید تعداد سؤالات استوکیومتری در کنکور محدود است، شاید حدود 3 یا 4 سؤال باشد اما به یاد داشته باشید استوکیومتری جزء مسائل مادر در شیمی به حساب میاید به جرات میتوان گفت شما به صورت مستقیم یا غیرمستقیم با استوکیومتری مواجه خواهید شد از جمله مباحثی که با استوکیومتری قابلیت ترکیب شدن دارند میتوان به مسائل محلول‌ها، ترمودینامیک‌ها، تعادل، سینتیک و اسید و باز اشاره کرد. اا

در کنکور سراسری 35 سوال از  درس شیمی مطرح می‌شود، در کنکور سال 1400 ، 10 سوال از پایه دهم، 13 سوال از پایه یازدهم ، 12 سوال از پایه دوازدهم مطرح شد، همان‌طور که قبلا گفتیم تعداد سوالات استوکیومتری درکنکور هر سال 4 الی 5 سوال به صورت مستقیم و بین 7 الی 8 سوال به صورت ترکیبی با سایر فصل‌ها مطرح می‌شود در واقع دانش‌آموزی اگر مباحث استوکیومتری را یاد نگیرد در واقع 38 درصد از سوالات شیمی در کنکور سراسری را از دست داده است.

برای اشنایی بیشتر با تعداد سوالات هربخش از شیمی در کنکور و همچنین سوالات استوکیومتری توصیه میکنم حتما مقاله بودجه بندی شیمی کنکور را مطالعه بفرمایید. با توجه به توضیحات داده شده با اهمیت استوکیومتری در کنکور آشنا شدید پس لازم است شما به هم صورت کامل به استوکیومتری تسلط پیدا کنید و هم اینکه با روش حل استوکیومتری در کنکور آشنا شوید در این مقاله به صورت کامل در مورد  تمامی این مباحث بحث خواهد شد.ا

خب دوستان عزیز از همین‌جا شما را دعوت میکنم به مقاله‌ی فوق‌العاده‌ای که درباره‌ی روش مطالعه شیمی نوشته شده است، اگر به دنبال بهترین روش مطالعه‌ این درس هستید بعد از این مقاله حتما مطالعه کنید و از نکات مفید آن استفاده کنید. ا

استوکیومتری کنکور شامل چه مباحثی است؟

بخشی از استوکیومتری در فصل دوم شیمی دهم تدریس می‌شود و ادامه آن در شیمی یازدهم فصل اول تدریس می‌شود. در واقع مطالبی از استوکیومتری که در شیمی دهم تدریس می‌شود هم به صورت مستقیم و هم به صورت غیر مستقیم (ترکیب با سایر مباحث استوکیومتری پایه یازدهم) مطرح می‌شود.

ممکن است این سوال ذهن شما را نیز درگیر کرده باشد که از مبحث استوکیومتری چه سوال‌هایی مطرح می‌شود؟ نگران نباشید در ادامه شیوه طرح سوال در مبحث استوکیومتری را به تفکیک پایه در اختیار شما قرار می‌دهیم، با ما همراه باشید.

 استوکیومتری دهم

استوکیومتری شیمی دهم درواقع استوکیومتری واکنش است، در طرح سوال معمولا واکنش موازنه نشده‌ای در اختیار شما قرار می‌گیرد که پس از موازنه واکنش باید از روی تعداد مول و یا گرم یک ماده، گرم و یا تعداد مول ماده‌ای از فراورده و یا واکنش دهنده را به دست آورید. و یا اینکه از روی تعداد مول و گرم ماده معلوم، تعداد مول 2 ماده مجهول را به دست آورید.

همچنین در طرح این سوالات ممکن است، لازم شود تعدا مول را به گرم، تعداد ملوکول یا اتم و یا لیتر گاز تبدیل کنید.

پس می‌توان گفت برای پاسخ به سوالات استوکیومتری دهم، دو مسیر وجود دارد.

مسیر اول:

1. تبدیل جرم ماده به مول
2. موازنه معادله، به دست آوردن مول ماده دوم
3. و در نهایت به دست آوردن جرم ماده دوم

مسیر دوم:

1. تبدیل حجم ماده اول به مول
2. موازنه معادله، به دست آوردن مول ماده دوم
3. تبدیل مول ماده دوم به جرم آن

مسیرهایی که در بالا ذکر شده ممکن است کوتاه‌تر شده و یا موارد بیشتری را از شما بخواهد اما به طور کلی برای به دست آوردن مول و حجم یک یا دو ماده در سوالات استوکیومتری دهم خارج از این مسیر معمولا مطرح نخواهد شد.

 استوکیومتری یازدهم

استوکیومتری شیمی یازدهم بخش اصلی مباحث استوکیومتری است. در واقع ادامه آموزش استوکیومتری شیمی دهم در پایه یازدهم تکمیل می‌شود، استوکیومتری یازدهم، فصل 1 شیمی یازدهم است، از این فصل هم سوالات مفهومی به صورت چند مورد صحیح و یا سوالات صحیح غلط می‌تواند مطرح شود و هم سوالات سنگین محاسباتی در واقع در این فصل طراحان سوال می‌توانند سوالات بسیار متنوعی را مطرح  کنند که پاسخ به سوالات این فصل نیازمند تمرین و حل تست‌های متنوع است.

استوکیومتری یازدهم شامل مباحث زیر می‌باشد.

1.  بازده درصدی
2.  درصد خلوص
3. جرم‌های مولی در فرمول نویسی‌های تجربی و ملوکولی متنوع

در آموزش استوکیومتری روش‌های زیادی برای حل سوالات مطرح می‌شود ولی در بین تمامی این روش‌ها، سریع‌ترین روش حل استوکیومتری کنکور می‌تواند کمک کننده باشد. روش‌های مختلفی برای حل سوالات استوکیومتری کنکور وجود دارد که در ادامه بررسی خواهیم کرد.

 استوکیومتری دوازدهم

در کتاب شیمی دوازدهم مبحث استوکیومتری دیده نمی‌شود اما می‌توان سوالات استوکیومتری را با مباحث پایه دوازدهم به صورت ترکیبی مطرح کرد. در شیمی دوازدهم مبحث پاک‌کننده‌ها را با مبحث استوکیومتری ترکیب می‌کنند، اکثر داوطلبان فکر می‌کنند یادگیری استوکیومتری به تنهایی می‌توانند پاسخ دهنده سوالات کنکور باشد در حالی که این طور نیست داوطلبان برای کسب درصد بالا در درس شیمی، لازم است انواع سوالات استوکیومتری کنکور ترکیب با سایر مباحث را یاد بگیرند. طراح سوال می‌تواند استوکیومتری را با مبحث پاک کننده و ph ترکیب کند، در ادامه نمونه‌هایی از این سوالات را در اختیار شما قرار خواهیم داد.

چگونه مسائل استوکیومتری را حل کنیم؟

برای حل مسائل استوکیومتری ما دو نوع روش داریم:

1. روش‌های تستی از جمله کسرهای پیش ساخته
2. روش تشریحی یعنی استفاده از کسرهای ضریب تبدیل برای حل مسائل استوکیومتری شیمی کنکور

قدم اول درک دیتای مسئله است و دیتای لازم را از خود مسئله استخراج کنید، قدم دوم تسلط روی راه حل‌های مربوط به مسائل استوکیومتری و پیدا کردن راه حال مناسب و قدم سوم حل محاسبات مربوط به استوکیومتری کنکور. قبل از ادامه از شما عزیزان دعوت می‌کنم تا مقالات زیر درباره روش تست‌زنی را از سایت بخون مطالعه کنید:

• آموزش روش تست‌زنی کنکور
• روش تست‌زنی ریاضی کنکور
• نحوه تحلیل تست

روش سریع محاسبات استوکیومتری با استفاده از فرمولی ساده

ما در این قسمت قصد داریم راه حلی کلی را برای حل مسائل استوکیومتری در اختیار شما قرار دهیم. تفاوتی ندارد قصد استفاده از روش سریع محاسبات استوکیومتری را داشته باشید و یا با استفاده از جزوه حل مسائل استوکیومتری به روش تناسب روش تناسب را به کار بگیرید. در هر صورت لازم است از مسائل استوکیومتری درک خوبی پیدا کنید و بتوانید از آموزش حل ساده مسائل استوکیومتری کمک بگیرید.

ما در ادامه روشی جامع را به همراه آموزش حل ساده مسائل استوکیومتری، آموزش خواهیم داد.

به صورت کلی در تمامی سوالات استوکیوتری، معلومی را به شما داده‌اند و مجهولی از شما خواسته شده است. معلوم عموماً به صورت مول معلوم است و مجهول نیز عموماً به صورت مول مجهول است.

برای اینکه به ساده‌ترین روش این مسائل را حل کنید لازم است ازآموزش حل ساده مسائل استوکیومتری که به روش  زیر است، بهره بگیرید.

در ابتدا  فرمول زیر را به خاطر بسپارید:

فرمول بالا در آموزش حل ساده مسائل استوکیومتری به ما میگوید که همیشه مول معلوم را ضربدر کسر داده شده نمایید تا مول مجهول شما بدست بیاید.

اما در این قسمت ممکن است معلوم را به مول نداده باشند و یا مجهول را به مول نخواهند، یعنی مجهول را براساس واحدهای دیگر از شما بخواهند که به دست آورید. در این صورت طبق دستورالعمل زیر اقدام کنید.

اگر مول معلوم براساس جرم مولی بود ، باید عدد داده شده تقسیم بر جرم مولی گردد تا مول معلوم به دست بیاید و این عدد را در فرمول قرار دهید.

اگر مول معلوم براساس تعداد ذره داده شده بود، باید عدد داده شده تقسیم بر عدد آووگادرو گردد و این عدد در فرمول گذاشته شود.

اگر مول معلوم براساس حجم گاز stp داده شده بود باید عدد داده شده تقسیم بر 22.4 گردد و این عدد در فرمول گذاشته شود.

حال ممکن است مول مجهول نیز براساس مول خواسته نشود. در این صورت لازم است طبق دستور العمل زیر اقدام کنید:

اگر مول مجهول براساس جرم مولی خواسته شده بود باید طبق آموزش حل ساده مسائل استوکیومتری، عددی را که از فرمول به دست می‌آورید ، ضرب در جرم مولی نمایید.

اگر مول مجهول را براساس تعداد ذره خواسته بودند، لازم است عدد به دست آمده را ضربدر عدد آووگادرو نمایید.

اگر مول مجهول براساس حجم گاز stp خواسته شده بود، لازم است عدد به دست آمده را ضربدر 22.4 نمایید.

خب تا اینجا با روش حل‌ تست‌های استوکیومتری آشنا شدید اما به یاد داشته باشید که تحلیل تست از حل خود تست هم مهم‌تر است. اما چگونه تست‌ها را تحلیل کنیم؟

برای آموزش کامل و بهترین راهکارهای این موضوع توصیه میکنم حتما مقاله مربوط به روش تحلیل آزمون را مطالعه کنید.

روش سریع محاسبات استوکیومتری با استفاده از کسرهای تناسب

ما در این قسمت قصد داریم روش سریع محاسبات استوکیومتری را بررسی نماییم. برای درک بهتر این روش‌ها انواع مختلف سوالات و معلوم و مجهول‌هایی که خواسته می‌شود را بررسی کرده و برای هر کدام روش سریع محاسبات استوکیومتری را معرفی می‌کنیم.

در برخی از تست های استوکیومتری ممکن است گرم فلزی و یا جرم مولی داده شود و درصد خلوص عنصر از شما خواسته شود. در این گونه مسائل به روش زیر عمل می‌کنیم.

به طور مثال 46 گرم فلز سدیم داریم که با مصرف شدن آن 1.5 گرم گازهیدروژن تولید می‌شود ، در این حالت درصد خلوص سدیم چقدر است؟

برای این گونه سوالات همیشه طبق فرمول زیر عمل کنید:

( درصد خلوص * جرم )تقسیم  بر (ضریب استوکیومتری * جرم مولی )=   جرم تقسیم بر(ضریب استوکیومتری * جرم مولی)

در نوع دیگری از تست‌های استوکیومتری ممکن است مول یک ماده به شما داده شود و مول ماده دیگری از شما خواسته شود. در این گونه سوالات ابتدا باید دقت کنید که واکنش داده شده، موازنه شده باشد. اگر موازنه بود که ادامه مراحل را طبق آموزش روش سریع محاسبات استوکیومتری طی می‌کنید، اگر واکنش موازنه نبود نیز آن را لازم است موازنه نمایید. فقط توجه داشته باشید که سوال را با دقت بخوانید و تنها عناصری که از شما خواسته شده موازنه کنید؛ البته اگر کل معادله را نیز موازنه نمایید مشکلی به وجود نخواهد آمد؛ اما برای مدیریت زمان توصیه می‌کنیم تنها عناصر خواسته شده را موازنه کنید در ادامه مثالی را در این موضوع بررسی می‌کنیم.

در سوالی آمده است که 0.6 مول فلز آلمینیوم با محلول مس مطابق با معادله زیر واکنش می‌دهد، در این صورت به ترتیب چند مول مس و چند مول آلمینیوم به دست می‌آید؟

AL +CuSO_{4 =}AL₂(SO₄)_{3 +}Cu

خوب در این سوال ابتدا لازم است معادله را موازنه کنیم که پس از موازنه کردن به شکل زیر در می‌آید.

AL +3CuSO_{4  =} 1AL₂(SO₄)_{3 +}3Cu2

حالا ازآنجایی که مول آلمینیوم و مول مس خواسته شده طبق فرمول زیر عمل می‌کنیم که جواب 0.9 و 0.3 خواهد شد.

در تیپ دیگری از محاسبات استوکیومتری ممکن است تعداد ذرات از شما خواسته شود. در این حالت نیز روشی خاص وجود دارد که در ادامه روش سریع محاسبات استوکیومتری را برای این گونه سوالات بررسی خواهیم کرد. برای این گونه سوالات باید از فرمول زیر استفاده نمایید.

در نوع دیگری از تست‌های استوکیومتری روبط مولی و جرمی وجود دارد یعنی مول داده شده و جرم می‌خواهید و یا جرم داده شده و مول می‌خواهد. برای حل این گونه مسائل طبق روش سریع محاسبات استوکیومتری لازم است از فرمول زیر استفاده نمایید.

 مقدار مجهول مول تقسیم بر 1=0.6 مول تقسیم بر 2

 مقدار مجهول مول تقسیم بر 3=0.6 مول تقسیم بر 2

ما تا به این قسمت چند نمونه از راه حل‌های مرتبط با روش سریع محاسبات استوکیومتری را بررسی کردیم.  همانطور که می‌بینید در این روش‌ها بیشتر از تناسب استفاده شده است.

مطالعه مسائل استوکیومتری به روش رتبه برترها

رتبه برترها چطور مسائل استوکیومتری کنکور را مطالعه می‌کنند؟ این سوال ذهن اکثر داوطلبان را درگیر کرده و البته جواب این سوال می‌تواند سرنوشت کنکور شما را تغییر دهد. رتبه برترها برای مطالعه استوکیومتری چندین پارامتر را رعایت می‌کنند، در ادامه هر یک از این پارامترها را توضیح خواهیم داد.

1. اولین و مهمترین پارامتر انتخاب منبع مناسب است، این مسئله ممکن است بسیار ساده و پیش افتاده باشد اما نقش بسیار تعیین کننده‌ای دارد در واقع منبع خوب به ذهن شما جهت می‌دهد و از اتلاف وقت شما در اثر اضافه خوانی جلوگیری می‌کند، به یاد داشته باشید که برای مطالعه هر درس به جای استفاده از منابع متعدد که باعث آشفتگی ذهن شما می‌شود،  از یک منبع استفاده کنید و مطالب همان منبع را دوباره و چند باره تمرین کنید.
2. رتبه برترها در مطالعه استوکیومتری تمرین و تکرار دارند، تقریبا هیچ رتبه برتری وجود ندارد که تنها با یک بار مطالعه مبحث استوکیومتری، دیگر به سراغ آن نرود و تمرین و تکرار نداشته باشد.
3. رتبه برترها مطالعه منظم و روزانه دارند، رتبه برترها مطالعه را جزو بخشی از زندگی خود می‌دانند و همین امر باعث پیشرفت و افزایش ساعت و کیفیت مطالعه آن‌ها خواهد شد.

نمونه سوالات استوکیومتری

حل نمونه تست استوکیومتری شما را با شیوه طرح سوال آشنا خواهد کرد و این امر باعث می‌شود با تسلط و آگاهی بیشتر در جلسه کنکور سراسری حاضر شوید.

در این بخش از مقاله سوالات استوکیومتری کنکور سراسری سال 1400 آورده شده و به طور تشریحی نیز پاسخ داده شده است.

سوال 205 از سوالات شیمی کنکور سراسری ریاضی و سوالات 244 و 250 از سوالات شیمی کنکور سراسری تجربی است.

خب تا اینجا با روش حل تست‌های استوکیومتری آشنا شدید اما به یاد داشته باشید که تحلیل تست حتی از حل خود تست مهم‌تر است اما چگونه تست‌ها را تحلیل کنیم برای آموزش کامل و بهترین راهکارهای این موضوع توصیه میکنم حتما مقاله ی روش تحلیل آزمون را مطالعه کنید.

سوالات متداول سریع‌ترین روش حل مسائل استوکیومتری

• برای یادگیری روش سریع محاسبات استوکیومتری چه مواردی پیش نیاز است؟
  برای یادگیری این موضوع لازم است، جداول و برخی از اعداد مربوط عناصر را حفظ کنیم.
• در جزوه حل مسائل استوکیومتری به روش تناسب به چه مواردی اشاره شده است؟
  در این جزوه یک سری کسرهای ثابت برای حل تیپ‌های مختلف سوال استوکیومتری وجود دارد.
• آیا برای کنکور ، آموزش حل ساده مسائل استوکیومتری کاربردی دارد؟
  برای هر تست‌ها لازم است ابتدا با مسائل ساده‌تر آشنا باشید.