در مقاله قبلی به بررسی خط به خط کتاب درسی و ذکر نکات مفهومی و کنکوری پرداختیم. اگر هنوز مقاله مربوط به آموزش فصل اول زیست دوازدهم را مطالعه نکرده‌اید، از طریق لینک قرار داده شده اقدام نمایید. سپس به بررسی گام به گام فصل اول زیست دوازدهم پرداختیم و پاسخ تمام فعالیت‌ها و سوالات متن کتاب درسی را در اختیار شما قرار دادیم که پیشنهاد می‌شود، بعد از مطالعه مقاله آموزش، از طریق لینک قرار داده شده، پاسخ فعالیت‌ها را مطالعه نمایید.
اما امروز در این مقاله از سری مقالات آموزشی سایت بخون، به بررسی نمونه سوال فصل اول زیست دوازدهم، ویژه امتحانات نهایی و پایان ترم خواهیم پرداخت. اما مقاله ما در این قسمت پایان نخواهد یافت؛ چرا که در ادامه مطالب، به بررسی نمونه سوالات تستی زیست دوازدهم فصل اول خواهیم پرداخت. پس اگر به دنبال یک منبع نمونه سوالات کاملأ رایگان می‌باشید، تا انتها مطلب، همراه ما بمانید ..
سوالات امتحان نهایی فصل یک زیست دوازدهم | گفتار 1
- ماده ذخیره کننده اطلاعات وراثتی چه نام دارد؟
پاسخ: DNA - کسب اطلاعات اولیه در مورد ماده وراثتی با کارهای کدام دانشمند و برای انجام چه کاری صورت گرفت؟
پاسخ: کسب اطلاعات اولیه در مورد ماده وراثتی، با کارهای باکتری‌شناس و دانشمندی به نام گریفیت برای تهیه واکسن آنفلوانزا انجام گرفت. - هدف گریفیت از آزمایشات خود چه بود؟
پاسخ: او سعی داشت واکسنی برای آنفلوانزا تولید کند؛ چرا که در آن زمان تصور می‌کردند، عامل این بیماری نوعی باکتری به نام استرپتوکوکوس
نومونیا است. - عامل بیماری سینه پهلو چیست؟
پاسخ: عامل بیماری سینه پهلو، نوعی باکتری کپسول‌دار باکتری استرپتوکوکوس نومونیا که به اشتباه تصور می‌کردند، این باکتری عامل بیماری آنفولانزا است. - انواع باکتری‌های استرپتوکوکوس نومونیا را نام برده و اثرات آنها را بنویسید.
پاسخ: گریفیت با دو نوع از این باکتری، آزمایش‌هایی را روی موش‌ها انجام داد. باکتری پوشینه‌دار و باکتری بدون پوشینه! او مشاهده کرد که نوع بیماری‌زا آن که باکتری (پوشینه‌دار) یا همان کپسول‌دار است، در موش‌ها، سبب سینه پهلو می‌شود ولی نوع بدون پوشینه آن، بر روی موش‌ها تأثیری نداشت. - با توجه به آزمایشات گریفیت به سوالات زیر پاسخ دهید.
الف. گریفیت با کدام آزمایش نتیجه‌گیری کرد که وجود پوشینه به تنهایی عامل مرگ موش‌ها نمی‌باشد؟
پاسخ: او باکتری‌های پوشینه‌دار کشته شده با گرما و باکتری‌های زنده بدون پوشینه را به موش‌ها تزریق کرد، سپس مشاهده کرد که موش‌ها زنده ماندند.ب. گریفیت پس از آن که دریافت وجود کپسول به تنهایی عامل مرگ موش‌ها نیست، چه آزمایشی انجام داد و چه نتیجه‌گیری کرد؟
پاسخ:گریفیت، مخلوطی از باکتری‌های پوشینه‌دار کشته شده با گرما و زنده بدون پوشینه را به موش‌ها تزریق کرد؛ برخلاف انتظار او، موش‌ها مردند. او در بررسی خون و شش‌های موش‌های مرده، تعداد زیادی باکتری‌های پوشینه‌دار زنده مشاهده کرد؛ یقینأ باکتری‌های مرده زنده نشده‌اند؛ بلکه تعدادی از باکتری‌های بدون پوشینه به نحوی تغییر کرده و پوشینه‌دار شده‌اند. - در پایان آزمایش‌های گریفیت کدام موضوع مشخص شد و کدام مورد در ابهام باقی ماند؟
پاسخ: ماده وراثتی می تواند به یاخته ی دیگری منتقل شود ولی ماهیت این ماده و چگونگی انتقال آن مشخص نشد. - مشخص کردن عامل مؤثر در انتقال صفت تولید کپسول در نتیجه کارهای کدام دانشمند صورت گرفت؟
پاسخ: دانشمندی به نام ایوری - ایوری و همکارانش چگونه نتیجه گرفتند که پروتئین ماده وراثتی نیست؟
پاسخ: آنها ابتدا از عصاره استخراج شده از باکتری‌های کشته شده پوشینه‌دار استفاده کردند و در آن تمامی پرو تئین‌های موجود را
تخریب کردند. آنها سپس باقی مانده محلول را به محیط کشت باکتری فاقد پوشینه اضافه کردند و مشاهده کردند که انتقال صفات صورت
می‌گیرد. پس نتیجه گرفتند که پروتئین‌ها ماده وراثتی نیستند. - آزمایش دوم ایوری را توضیح دهید.
پاسخ: در آزمایش دیگری، ایوری عصاره استخراج شده از باکتری‌های کشته شده پوشینه‌دار را در یک گریزانه (سانتر یفیوژ) با سرعت بالا
قرار دادند و مواد آن را به صورت لایه لایه جدا کردند. سپس با اضافه کردن هر یک از لایه‌ها، به صورت جداگانه محیط کشت باکتری
فاقد پوشینه مشاهده کردند که انتقال صفت فقط با لایه‌ای که در آن DNA وجود دارد، انجام می‌شود. - آزمایش آخر ایوری چگونه انجام شد و چه نتیجه ای گرفت؟
پاسخ: عصاره باکتری‌های پوشینه‌دار را استخراج کرده و آن را به چهار قسمت تقسیم کردند. سپس به هر قسمت، آنزیم تخریب کننده یک گروه از مواد آلی شامل: کربو هیدرات‌ها، پروتئین‌ها، لیپیدها، نوکلئیک اسیدها را اضافه کردند. سپس هر کدام را به محیط کشت حاوی باکتری بدون پوشینه منتقل داده و اجازه دادند تا فرصتی برای انتقال صفت و رشد تکثیر داشته باشند. سپس مشاهده کرد که در همه ظروف، انتقال صفات صورت می‌گیرد بجز، ظرفی که حاوی آنزیم تخریب کننده DNA است. - انواع نوکلئیک اسیدها را نام ببرید؟
پاسخ: 1. (دئوکسی ریبونوکلئیک اسید) DNA
2. (ریبونوکلئیک اسید) RNA - واحدهای تکرارشونده (سازنده) نوکلئیک اسیدها را نام ببرید؟
پاسخ: نوکلئوتیدها - بخش‌های سازندە یک نوکلئوتید را نام ببرید.
پاسخ: 1. باز آلی نیتروژن‌دار ٢. قند پنج کربنی (ریبوز یا دئوکسی ریبوز) 3. یک تا سه گروه فسفات - بازهای آلی نیتروژن‌دار را نام ببرید؟
پاسخ: بازهای آلی نیتروژن‌دار دو دسته هستند:
1. پیریمیدین‌ها (تک حلقه‌ای) که شامل: بازهای آلی یوراسیل، تیمین و سیتوزین میباشد. (U, T, C )
٢. پورین‌‌ها (دو حلقه‌ای) که شامل بازهای آلی آدنین و گوانین میباشد. (A, G) - نوکلئوتیدها از چه نظر با یکدیگر متفاوت هستند؟
پاسخ: نوکلئوتیدها از لحاظ نوع قند، نوع بازهای آلی و تعداد گروه‌های فسفات از یکدیگر متمایز هستند. - تشکیل رشته‌های پلی نوکلئوتیدی چگونه صورت می‌گیرد؟
پاسخ: با اتصال نوکلئوتیدها به یکدیگر توسط پیوند فسفو دی استر، رشته‌های پلی نوکلئوتید تشکیل می‌یابند. - مولکول DNA و RNA را از نظر قند و بازهای آلی مقایسه کنید.
پاسخ: اگر مولکول DNA و RNA را از نظر نوع قند بخواهیم مقایسه کنیم، در DNA، قند 5 کربنی از نوع دئوکسی ریبوز و در RNA، قند 5 کربنی از نوع ریبوز است. اما اگر از لحاظ بازهای آلی بخواهیم مقایسه کنیم، DNA باز آلی یوراسیل ندارد و به جای آن باز آلی تیمین دارد و در RNA باز آلی تیمین وجود ندارد و به جای آن باز آلی یوراسیل وجود دارد. - DNA حلقوی چگونه ایجاد می‌شود؟ با ذکر یک مثال توضیح دهید.
پاسخ: با اتصال دو انتها رشته‌های پلی نوکلئوتیدی به یکدیگر DNA حلقوی تشکیل می‌شود که بعنوان مثال می‌توان DNA باکتری‌ها را در نظر گرفت. - نتایج حاصل از کارهای ویلکینز و فرانکلین را شرح دهید.
پاسخ: ویلکینز و فرانکلین فقط توانستند سه اصل را به اثبات برسانند: 1. DNA یک مولکول چند رشته‌ای است. 2. DNA یک مولکول به شکل مارپیچ است. 3. و با استفاده از پرتو ایکس، ابعاد مولکولی DNA را اندازه‌گیری کردند. اما این که مولکول DNA دو رشته‌ای است، مشخص نشد! - واتسون و کریک با استفاده از چه داده‌هایی مدل مولکولی نردبان مارپیچ را ارائه کردند؟
پاسخ: واتسون و کریک با استفاده از داده‌های به دست آمده از آزمایش‌های چارگف و همچنین با استفاده از اطلاعات به دست آمده از تصاویر گرفته شده با پرتو ایکس توسط ویلکینز و فرانکلین، مدلی از مولکول DNA را معرفی کردند که امروزه نیز دانشمندان در حال حاضر براساس همین مدل کار می‌کنند. این مدل که توسط واتسون و کریک ارائه شد، برنده جایزه نوبل نیز بوده است، نام این مدل، مدل مولکولی نردبان مارپیچ است. - در مدل واتسون و کریک، واحدهای سازنده نرده‌ها و پله‌ها از چه ساخته شده‌اند؟
پاسخ: در مدل مارپیچ مولکول DNA که واتسون و کریک ارائه داده‌اند، دو تا ستون روبرویی DNA از قند و فسفات تشکیل شده و به اصطلاح پله‌های آن هم از بازهای آلی تشکیل شده است که بین قندهای یک نوکلئوتید با فسفات یک نوکلئوتید دیگر، پیوند فسفو دی استر تشکیل می‌شود که از نوع پیوندهای کووالانسی است. اما نکته مهم‌تر این است که بین بازهای آلی‌های دو رشته نیز پیوندی وجود دارد که از نوع هیدروژنی است. - بازهای مکمل به چه بازهایی گفته می‌شود؟
پاسخ: در مولکول DNA سالم، باز آدنین در مقابل باز تیمین و باز گوانین در مقابل باز سیتوزین قرار گرفته و با یکدیگر جفت می‌شوند که به آنها جفت باز مکمل گفته می‌شود و غیر از این حالت امکان ندارد مگر این که DNA جهش یافته باشد که در این صورت، DNA سالم و طبیعی نیست! - عامل ثبات قطر دو رشته DNA چیست؟
پاسخ: به دو باز آلی که به وسیله پیوند هیدروژنی به یکدیگر متصل شده‌اند، اصطلاحأ جفت باز آلی گفته می‌شود. جفت بازها یکی پیریمیدینی و دیگری پورینی است به همین دلیل این امر باعث یکسان ماندن قطر DNA و این ثابت ماندن قطر، باعث پایداری اطلاعات در DNA شده و در فشرده شدن بهتر کروموزوم‌ها موثر است. - به سوالات زیر، پاسخ کوتاه دهید.
الف. RNAها بر چه اساس تقسیم می شوند؟
پاسخ: RNAها از لحاظ شکل، نقش و عمل‌کرد تقسیم‌بندی می‌شوند.ب. واحدهایی از DNA که اطلاعات وراثتی در آنها سازمان‌دهی شده‌اند، چه نام دارند؟
پاسخ: ژن
پ. بخشی از مولکول DNA که دستورالعمل تولید RNA و پروتئین را صادر می‌کند، چه نام دارند؟
پاسخ: ژن
ت. مولکولی که دستورالعمل‌های DNA را اجرا می‌کند، چیست؟
پاسخ: RNA
ث. نوعی RNA که اطلاعات را از DNA به ریبوزوم‌ها منتقل می‌کند، چه نام دارد؟
پاسخ: mRNA
ج. نوعی RNA که آمینواسیدها را برای استفاده در پروتئین‌سازی به سمت ریبوزوم‌ها منتقل می‌کند، چه نام دارد؟
پاسخ: tRNA
چ. نوعی RNA نام ببرید که در ساختار ریبوزوم شرکت دارد؟
پاسخ: rRNA
ح. نوعی RNA نام ببرید که در تنظیم بیان ژن نقش دارند؟
پاسخ: RNAهای کوچک
خ. اجزای سازنده ریبوزوم شامل کدام‌ها میباشد؟
پاسخ: rRNA و پروتئین
د. نوکلئوتیدهای ناقل انرژی چه نام دارند؟
پاسخ: ATP
سوالات خط به خط زیست‌شناسی دوازدهم فصل اول | گفتار 2
- ماده حاوی اطلاعات یاخته‌ای چه نام دارد؟
پاسخ: DNA - همانندسازی چیست؟
پاسخ: همانندسازی DNA یعنی یک مولکول DNA جدیدی ساخته شود که عین قبلی بوده و تمام ویژگی‌های آن را دارا باشد. در زیست پایه یازدهم آموختید که در مرحله G1 سلول رشد می‌کند و در مرحله سنتز، DNA دو برابر می‌شود و مقدار آن نیز افزایش می‌یابد که به این فرایند همانندسازی DNA گفته می‌شود. - ورود دو رشته DNA قدیمی به یاخته حاصل از تقسیم به صورت دست نخورده، متعلق به کدام مدل همانندسازی است؟
پاسخ: روش همانندسازی حفاظتی
- یکی از دو رشته DNA در یاخته‌های حاصل از تقسیم، مربوط به DNA اولیه است. این جمله، در ارتباط باکدام مدل همانندسازی است؟
پاسخ: روش همانندسازی نیمه حفاظتی - وجود قطعاتی از رشته‌های قدیمی و جدید در DNA به صورت پراکنده در هر DNA جدید، در ارتباط باکدام مدل همانندسازی است؟
پاسخ: روش همانندسازی غیرحفاظتی - روش مزلسون و استال برای تشخیص رشته‌های DNA جدید و قدیمی چه بود؟
پاسخ: آنها با استفاده از ایزوتوپ‌های سنگین عناصر، روی مولکول‌ها نشانه‌گذاری انجام دادند. در واقع، آنها DNAهایی را که سبب می‌شدند سلول‌های جدید ساخته شوند یا ساده‌تر بگوییم؛ یک یاخته یا سلول را در محیط کشت قرار دادند و در آن محیط کشت، ایزوتوپ‌های سنگین نیتروژن 15 وجود داشتند. - در رابطه با آزمایش مزلسون و استال پاسخ دهید.
الف. DNA باکتری‌های اولیه پس از سانتریفیوژ چگونه بود؟
پاسخ:یک نوار در انتها لوله تشکیل شده بود که نشان از چگالی سنگین می‌داد.
ب. DNA حاصل از دور اول همانندسازی در محیط کشت، چگونه بود؟
پاسخ:یک نوار در میانه لوله تشکیل شد که نشان از چگالی متوسط می‌داد.
ج. DNA باکتری‌های حاصل از دور دوم همانندسازی (بعد از 40 دقیقه) در محیط کشت چگونه بود؟
پاسخ: یک نوار در میانه لوله با چگالی متوسط و یک نوار در بالا لوله با چگالی سبک تشکیل شد. - آنزیمی که نوکلئوتیدها را به صورت مکمل کنار یکدیگر قرار می‌دهد، چه نام دارد؟ عمل‌کرد آن چگونه است؟
پاسخ: دومین آنزیمی که در فرایند همانندسازی نقش اساسی دارد و نوکلئوتیدهای مکمل را در مقابل نوکلئوتیدهای رشته الگو قرار می‌دهد و سبب جفت شدن آنها می‌شود، DNAپلی‌مراز است. DNAپلی‌مراز در واقع عامل اصلی پلی‌مریزه شدن DNA یا همان ساخته شدن DNA میباشد. اکثر آنزیم‌ها مانند آنزیم DNAپلی‌مراز از جنس پروتئین هستند. - محلی که دو رشته DNA طی همانندسازی از یکدیگر جدا می‌شوند، چه نامیده می شود؟
پاسخ: هنگامی که دو رشته DNA هم‌زمان از هم باز نمی‌شوند. در واقع، یک نقطه از DNA انتخاب می‌شود و دو رشته DNA در آن نقطه از هم جدا می‌شوند و اصطلاحأ دو شکل Y مانند به وجود می‌آید که و آنزیم هلیکاز در دهانه آن شکل Y مانند قرار می‌گیرد و دو رشته DNA را از هم جدا می‌کند. به هریک از این ساختارهای Y شکل، دوراهی همانندسازی گفته می‌شود. در واقع، همانندسازی در هر DNA به صورت یک دوراهی‌ای است که از یک نقطه شروع کرده و به طرفین حرکت می‌کند. - عاملی که اضافه شدن یک نوکلئوتید به رشته الگو به آن بستگی دارد، چیست؟
پاسخ: هنگامی که دو رشته DNA از هم باز می‌شوند، آنزیم‌های هلیکاز به چپ و راست حرکت می‌کنند و در این بین، دو آنزیم DNAپلی‌مراز از بالا و دو آنزیم DNAپلی‌مراز به سمت راست و چپ حرکت می‌کنند و رشته جدید را در مقابل رشته الگو قرار می‌دهند و به این صورت رشته جدید به دست می‌آید. - آنزیم DNA پلی مراز چه نقش‌هایی دارد؟
پاسخ: آنزیم DNAپلی‌مراز هم می‌تواند پیوند فسفودی‌استر را تشکیل دهد و هم این پیوند فسفودی‌استری را از هم بشکند، به همین دلیل گفته می‌شود هم فعالیت پلی‌مرازی و هم فعالیت نوکلئازی دارد. فعالیت نوکلئازی یا تجزیه‌کننده نوکلئیک‌اسید می‌تواند سبب شکسته شدن پیوند فسفودی‌استر شده و نوکلئوتید را جدا کند.
اما باز هم اشتباهاتی پیش می‌آید که سبب جهش DNA می‌شود و توالی نوکلئوتیدهای DNA به هم می‌خورد. اما به فرایند برگشتن DNAپلی‌مراز و تعویض نوکلئوتید اشتباه شده، فرایند ویرایش گفته می‌شود. پس DNAپلی‌مراز هم توانایی ویرایش و هم توانایی ساخت رشته پلی‌نوکلئوتید جدید را که فعالیت پلی‌مراز گفته می‌شود را دارا است. - فرایند ویرایش چیست؟
پاسخ: به فرایند برگشتن DNAپلی‌مراز و تعویض نوکلئوتید اشتباه شده، فرایند ویرایش گفته می‌شود. پس DNAپلی‌مراز هم توانایی ویرایش و هم توانایی ساخت رشته پلی‌نوکلئوتید جدید را که فعالیت پلی‌مراز گفته می‌شود را دارا است. - یاخته‌های پروکاریوت چه ویژگی‌هایی دارند؟
پاسخ: DNA پروکاریوت‌ها حلقوی است. در واقع کروموزوم باکتری‌ها یک مولکول DNA حلقوی بدون هیچ پروتئینی است که در سیتوپلاسم سلول قرار دارد؛ چرا که هسته ندارند و این کروموزوم به غشا سیتوپلاسمی سلول متصل شده است. برخی از پروکاریوت‌ها ممکن است یک کروموزوم فرعی یا کمکی نیز داشته باشند که آن نیز حلقوی است که به آن پلازمید گفته می‌شود. - مولکولی از DNA که باکتری‌ها با کمک آنها، ویژگی‌های اضافه‌تری را کسب می‌کنند، چه نامیده می‌شود؟
پاسخ: برخی از پروکاریوت‌ها ممکن است یک کروموزوم فرعی یا کمکی نیز داشته باشند که آن نیز حلقوی است که به آن پلازمید گفته می‌شود. پلازمیدها دارای یک‌سری اطلاعات بر روی خود هستند که ممکن است بر روی کروموزوم اصلی وجود نداشته باشد. بعنوان مثال، مقاومت در برابر آنتی‌بیوتیک یک ویژگی‌ای است که ژن آن بر روی پلازمید قرار دارد. یاخته‌های دارای DNA حلقوی را نام ببرید. پاسخ: 1. باکتری ها (پروکاریوت‌ها) 2. یاخته‌های یوکاریوت دارای میتوکندری (مانند جانوران) 3. کلروپلاست (گیاهان هر دو را دارند)
- نقطه جایگاه همانندسازی چیست؟
پاسخ: هنگامی که دو رشته DNA از یک نقطه از یکدیگر باز می‌شوند و از همان نقطه هم فرایند همانندسازی شروع می‌شود، که به این نقطه جایگاه آغاز همانندسازی گفته می‌شود. - دلایل پیچیده بودن همانندسازی در یوکاریوت‌ها چیست؟
پاسخ: در یوکاریوت‌ها وجود یک جایگاه آغاز فرایند همانندسازی کفایت نمی‌کند.چرا! چون DNA یوکاریوت‌ها بسیار طولانی است و همچنین مقدار و تعداد آنها نیز خیلی بیشتر است. بعنوان مثال، در سلول‌های انسانی 46 کروموزوم وجود دارد. به همین دلیل در یوکاریوت‌ها به چندین جایگاه آغاز فرایند همانندسازی و چندین دوراهی همانندسازی، مورد نیاز است.
اما چندین جایگاه آغاز فرایند همانندسازی کردن به شرایطی بستگی دارد. گاهی اوقات مرحله اولیه تقسیم سلول بسیار سریع اتفاق میافتد، پس چندین جایگاه مورد نیاز است، اما گاهی تقسیم کند است و نیاز به جایگاه کم‌تری است و تعداد این جایگاه‌ها کاهش می‌یابد. - عاملی که تا حدود زیادی باعث انجام همانندسازی با دقت زیاد می‌شود، چیست؟ شرح دهید.
پاسخ: فرایند همانندسازی DNA به دلیل وجود جفت بازهای آلی مکمل، بسیار دقیق انجام می‌گیرد و DNAپلی‌مراز است که نحوه قرارگیری نوکلئوتیدهای مکمل در مقابل هم را شناسایی می‌کند و بین این نوکلئوتید با نوکلئوتید قبلی همان رشته، پیوند فسفودی‌استری ایجاد می‌کند و بین این نوکلئوتید با نوکلئوتید مقابل آن در رشته الگو، پیوند هیدروژنی خود به خود ایجاد می‌شود.
با وجود این که آنزیم DNAپلی‌مراز وظیفه خود را به درستی و دقیق انجام می‌دهد، گاهی ممکن است در فرایند اشتباهی رخ دهد و نوکلئوتید نتواند در مقابل نوکلئوتید مکمل‌اش قرار گیرد. بعنوان مثال، اگر در مقابل باز آلی آدنین، باز آلی سیتوزین قرار گیرد، DNAپلی‌مراز این پیوند را ایجاد می‌کند اما بعدأ دوباره برمی‌گردد و فرایند را بررسی می‌کند. اگر فرایند درست بود، سراغ نوکلئوتید بعدی می‌رود اما اگر اشتباه بود باید این پیوند فسفودی‌استر را بشکند و به جای آن، نوکلئوتید صحیح را قرار دهد. - آنزیم باز کننده مارپیچ دو رشته DNA، آنزیم شکننده پیوند هیدروژنی چه نام دارد و چه عملی انجام می‌دهد؟
پاسخ: آنزیم هلیکاز سبب باز شدن پیچ و تاب DNA شده و هم سبب باز شدن دو رشته از یکدیگر می‌شود و کار اصلی آنزیم هلیکاز شکستن این پیوند هیدروژنی است. هنگامی که دو رشته DNA از هم باز می‌شوند، آنزیم‌های هلیکاز به چپ و راست حرکت می‌کنند و در این بین، دو آنزیم DNAپلی‌مراز از بالا و دو آنزیم DNAپلی‌مراز به سمت راست و چپ حرکت می‌کنند و رشته جدید را در مقابل رشته الگو قرار می‌دهند و به این صورت رشته جدید به دست می‌آید. - DNA چگونه با نیتروژن 15 ساخته می‌شود؟
پاسخ: برای این که نوکلئوتیدهای یک یاخته یا یک سلول نیتروژن 15 داشته باشند، (می‌دانیم که در حالت طبیعی نیتروژن در اتمسفر 14 است. همین‌طور در پروتئین‌ها و آمینواسیدها نیز نیتروژن مورد استفاده 14 است. هنگامی که این آمینواسید وارد مرحله ساخت نوکلئوتید می‌شود، برای ساخت بازهای آلی نیتروژن‌دار، به نیتروژن نیاز خواهد داشت که در حالت طبیعی نیز نیتروژن 14 را مورد استفاده قرار می‌دهد.)حال اگر یاخته را در محیطی که نیتروژن‌های 15 وجود دارند قرار دهیم، یعنی اجازه ندهیم نیتروژن‌های 14 به آنها برسد، نوکلئوتیدهایی را می‌سازد که همگی نوکلئوتید با نیتروژن 15 هستند. پس DNAهایی که ساخته می‌شوند و همانندسازی را انجام می‌دهند، با نیتروژن 15 خواهند بود.
نمونه سوال فصل اول زیست دوازدهم | گفتار 3
- چه مولکول‌هایی که نقش بسیار مهمی در فرایندهای یاخته ای دارند؟
پاسخ: RNA و DNA در سلول، نقش ذخیره و انتقال اطلاعات را برعهده دارند که برای انتقال این اطلاعات، به مولکول‌های پروتئینی نیاز دارند. - عامل مشخص کننده ساختار و عمل‌کرد پروتئین‌ها چیست؟
پاسخ: نوع آمینواسیدها، ترتیب و تعداد آمینواسیدها، ساختار و نقش پروتئین‌ها را مشخص می‌کند. - عامل تعیین کننده خصوصیات منحصر به فرد هر آمینواسید کدام گروه است؟ چرا؟
پاسخ: گروه R؛ R گروهی از اتم‌های متفاوت است که و به دلیل وجود تفاوت در آمینواسیدهای مختلف، بعنوان یک متغیر محسوب می‌شود. در حقیقت، همین گروه R است که آمینواسیدها را متفاوت کرده است. ما در طبیعت آمینواسیدهای مختلفی داریم اما در ساختار موجودات زنده فقط 20 نوع از این آمینواسیدها به کار می‌رود. در شکل زیر، کادر قهوه‌ای رنگ در حقیقت نشان‌گر گروه‌های R میباشد. - واکنشی که هنگام تشکیل پیوند بین دو آمینواسید انجام می‌شود، چه نام دارد؟ شرح دهید.
پاسخ: وقتی دو آمینواسید به وسیله پیوند پپتیدی بخواهند به هم متصل شوند، گروه آمینی یک آمینواسید با گروه کربوکسیلیک آمینواسید دیگر در کنار یکدیگر قرار بگیرند، بین آن دو یک اکسیژن و یک هیدروژن به صورت مولکول آب آزاد می‌شود که به این واکنش، واکنش سنتز آبدهی گفته می‌شود. سنتز یعنی ساخته شدن و واکنش سنتز آبدهی، واکنشی است که در آن دو مولکول در کنار یکدیگر قرار گرفته و یک پیوندی بین آنها ایجاد شده و یک مولکول آب آزاد می‌شود که همین پیوند اگر بخواهد شکسته شود، مولکول آب باید مصرف شود. - پیوند کووالانسی بین آمینواسیدها چه نامیده می‌شود؟ توضیح دهید.
پاسخ: اگر یک گروه آمین با یک گروه کربوکسیلیک پیوند کووالانسی ایجاد کنند، به این پیوند، پیوند پپتیدی گفته می‌شود. - رشته پلی پپتیدی چیست؟
پاسخ: واحد سازنده DNAها و RNAها، نوکلئوتید است. زمانی که این نوکلئوتیدها در کنار هم قرار گرفته و با پیوند فسفودی‌استر به هم متصل می‌شوند، یک رشته پلی‌نوکلئوتیدی را به وجود می‌آورند که این رشته‌های پلی‌نوکلئوتیدی در مقابل هم قرار گرفته و بازهای آلی آنها توسط پیوندهای هیدروژنی، شکل مارپیچ به خود گرفته و DNA را تشکیل می‌دهند. در RNA نیز به همین ترتیب است با این تفاوت که RNA تک رشته‌ای است. - پیوند پپتیدی چیست؟
پاسخ: یک آمینواسید تک با یک آمینواسید تک دیگر می‌تواند واکنش داده و به هم متصل شوند. اما گاهی رشته‌ای از آمینواسیدها وجود دارد که به انتها آن یک آمینواسید دیگر متصل شده و یک پیوند کووالانسی ایجاد می‌شود. این پیوند رشته‌ای بین آمینواسیدها را، پیوند پپتیدی می‌گویند. - چرا به پلی‌مرها خطی گفته می‌شود؟
پاسخ: به این دلیل که برعکس ساختار نشاسته و گلیکوژن انشعاب ندارد و شبیه به سلولز است که به صورت یک خط، در کنار هم قرار می‌گیرند. نوع آمینواسیدها، ترتیب و تعداد آمینواسیدها، ساختار و نقش پروتئین‌ها را مشخص می‌کند. - اولین پروتئینی که ساختار آن شناسایی شد، چه بود؟ عمل‌کرد آن را توضیح دهید.
پاسخ: اولین پروتئینی که ساختار آن مشخص شد، میوگلوبین بود. میوگلوبین در تارهای ماهیچه‌ای، نقش ذخیره اکسیژن را برعهده داشت. همانند گلوبین که یک نوع پروتئین انتقالی است که در خون، گازهای تنفسی را منتقل می‌کند. اما میوگلوبین توانایی ذخیره و رساندن بهتر اکسیژن به تارهای ماهیچه‌ای را برعهده داشت که در افراد ورزشکار، تعداد این میوگلوبین‌ها در بدن آنها افزایش می‌یابد. - ساختار اول پروتئین را شرح دهید.
پاسخ: اگر فرض کنیم آمینواسیدها به صورت یک رشته خطی در امتداد یکدیگر قرار بگیرند، این ساختار خطی ساده که پایه ساختارهای دوم، سوم و چهارم است، ساختار اول پروتئین نامیده می‌شود که عامل این ساختار نیز همان پیوند پپتیدی بین آمینواسیدها است که پیوند پپتیدی نیز نوعی پیوند کووالانسی است. پایه و اساس ساختارهای پروتئین، ساختار اول پروتئین است چرا که بحث، بحث توالی آمینواسیدها میباشد. اگر پروتئینی داشته باشیم که یکی از آمینواسیدهای آن جا به جا شده باشد، اگر به ساختارهای دوم و سوم انتقال یابد، عمل‌کرد آن در ساختارهای بعدی نیز بهم خواهد خورد. - چرا پروتئین‌های با ساختار اول، بسیار متنوع هستند؟
پاسخ: گاهی ممکن است یک پروتئینی در ساختار اول وجود داشته باشد که به همین حالت مانده و یک پروتئین را تشکیل دهد. و ممکن است در این حالت نمانده و جا به جا شود و ساختار دوم یا سوم ایجاد شود. از 20 نوه آمینواسید موجود، همه آمینواسیدها می‌توانند به یکدیگر متصل شوند. آمینواسیدها با پیوند پپتیدی به هم متصل شده و به همین دلیل، پروتئین‌هایی که ساختار اول هستند، بسیار متنوع هستند و تعداد آنها بی‌نهایت است. - ساختار دوم پروتئین‌ها را شرح دهید.
پاسخ: گاهی اوقات ممکن است ساختار پلی‌پپتیدی‌ای که در ساختار اول به وجود آمد و ممکن است پروتئین نیز ساخته شده باشد (خطی) اما گاهی پروتئینی قرار است به وجود آید که ساختار آن پیچیده‌تر است مثل هموگلوبین، بنابراین ساختار پلی‌پپتیدی‌ای که در ساختار اول به وجود آمد، باید شامل تغییراتی شده و به ساختار دوم و سوم تبدیل شود.به همین دلیل، زنجیره پلی‌پپتیدی ممکن است تا شده و به صورت شکل‌های مختلف مارپیچی یا زیگزاگی درآید و روبروی هم قرار بگیرند، بین آنها پیوند هیدروژنی تشکیل شود. پس ساختار جدیدی به وجود می‌آید که ساختار دوم گفته می‌شود. در واقع، پیوند هیدروژنی، سبب ایجاد ساختار دوم می‌شود. - دو نمونه معروف از ساختار دوم پروتئین‌ها را نام ببرید.
پاسخ: اولی ساختار مارپیچ و دومی ساختار صفحهای گفته می‌شود. اما ساختار نهایی پروتئین‌ها ممکن است همین ساختار دوم باشد و به ساختار سوم و چهارم تبدیل نشود. کتاب درسی هموگلوبین را مثال زده است اما توجه کنید هموگلوبین یک رشته پلی‌پپتیدی نیست، بلکه از 4 رشته پلی‌پپتیدی تشکیل شده است که ساختار مارپیچ و ساختار دوم را دارند که در کنار هم قرار دارند.
دومی ساختار صفحهای است و نمونه‌ای از ساختار صفحهای که کتاب مثال زده است، منافذ غشایی سلول میباشد که یک‌سری پروتئین‌هایی قرار دارد که منافذ غشایی را می‌سازند و این پروتئین‌ها ساختار صفحهای دارند. - ساختاری از پروتئین‌ها که در آن، پروتئین‌ها با تاخوردگی بیشتر به شکل کروی در می‌آیند، کدام است؟ شرح دهید.
پاسخ: اولین ساختار سه بعدی‌ای که از پروتئین‌ها در دسترس است، ساختار سوم میباشد. در واقع، ساختار سوم ترکیبی از ساختارهای دوم است. بعنوان مثال یک تعداد پروتئینی که ساختار صفحهای دارند با یک تعداد دیگر پروتئینی که ساختار مارپیچ دارند، به هم پیچ خورده و تاب‌خوردگی آنها زیاد شده و به صورت کروی درمی‌آیند. - علت کروی شدن پروتئین‌ها چیست؟
پاسخ: علت آن پیوندهای آب گریز میباشد. در زیست دهم گفتیم که بیش‌ترین مولکول‌هایی که غشا را تشکیل می‌دهند، مولکول‌های فسفولیپید هستند. فسفولیپیدها دو سر داشتند که یک قسمت کروی شکل و یک قسمت دو تا خط خمیده یا زیگزاگی داشت که از آن خارج شده بود. به قسمت کروی شکل، سر آب دوست و به قسمت دو خطی، سر آب گریز گفته می‌شد. - منظور از زیر واحد چیست؟
پاسخ: برای مثال هموگلوبین از 4 زنجیره پپتیدی تشکیل می‌شود که به هر کدام از این زنجیره‌ها، یک زیر واحد گفته می‌شود. در حقیقت، زیر واحد یعنی واحدهای سازنده که برای مثال الکترون و پروتون زیر واحدهای اتم هستند. - مولکول‌های زیستی چیست؟
پاسخ: مولکول‌های زیستی، مولکول‌هایی که در ساختار سلول‌ها یا در کل در ساختار بدن موجودات زنده نقش دارند که پروتئین‌ها متنوع‌ترین مولکول‌های زیستی هستند. - جایگاه فعال به چه بخشی القا می‌شود؟
پاسخ: اغلب آنزیم‌ها پروتئینی هستند و آنزیم‌ها در ساختار خود بخشی به نام جایگاه فعال دارند. جایگاه فعال بخشی اختصاصی در آنزیم است که پیش ماده 2 در آن قرار می‌گیرد. - کوآنزیم چیست؟
پاسخ: برخی از آنزیم‌ها برای فعالیت خود، به یون‌های فلزی مانند آهن، مس و یا مواد آلی مثل ویتامین‌ها نیاز دارند. به مواد آلی‌ای که به آنزیم‌ها کمک می‌کنند، کوآنزیم گفته می‌شود. وجود بعضی از مواد سمی در محیط مثل سیانید و آرسنیک، می‌تواند با قرار گرفتن در جایگاه فعال آنزیم، مانع فعالیت آن شود. بعضی از این مواد به همین طریق باعث مرگ می‌شوند. - چرا گفته می‌شود آنزیم‌ها عمل اختصاصی دارند؟
پاسخ: هر آنزیم روی یک یا چند پیش ماده خاص موثر است. بنابراین گفته می‌شود که آنزیم‌ها عمل اختصاصی دارند. شکل آنزیم در جایگاه فعال با شکل پیش ماده یا بخشی از آن مطابقت دارد و به اصطلاح مکمل یکدیگر هستند. اگرچه آنزیم‌ها عملی اختصاصی دارند ولی برخی از آنها بیش از یک نوع واکنش را سرعت می‌بخشند. - به چه دلیل یاخته‌ها به مقدار کمی از آنزیم‌ها نیاز دارند؟
پاسخ: آنزیم‌ها در همه واکنش‌های شیمیایی بدن جانداران که شرکت می‌کنند؛ سرعت واکنش را افزایش می‌دهند. اما در پایان واکنش‌ها دست‌نخورده باقی می‌مانند تا بدن بتواند بارها از آنها استفاده کند. به همین دلیل، یاخته‌ها به مقدار کم به آنزیم‌ها نیاز دارند. البته به مرور، مقداری از آنها از بین می‌روند و یاخته مجبور به تولید آنزیم‌های جدید می‌شود. - pH بهینه چیست؟
پاسخ: هر آنزیم، در یک pH ویژه بهترین فعالیت را دارد که به آن pH بهینه گفته می‌شود. بعنوان مثال، pH بهینه پپسین حدود 2 است در حالی که آنزیم‌هایی که از لوزالمعده به روده کوچک وارد می‌شوند، pH بهینه حدود 8 دارند. - تأثیر تغییر pH بر آنزیم چیست؟
پاسخ: تغییر pH محیط با تأثیر بر پیوندهای شیمیایی مولکول پروتئین می‌تواند باعث تغییر شکل آنزیم شود و در نتیجه امکان اتصال آن به پیش ماده از بین رفته و در نتیجه میزان فعالیت آن تغییر کند. - دما بالا چه اثری بر آنزیم دارد؟
پاسخ: آنزیم‌ها در دما بالاتر ممکن است، شکل غیر طبیعی یا برگشت‌ناپذیر پیدا کنند و غیرفعال شوند. آنزیم‌هایی که در دما پایین غیرفعال می‌شوند، با برگشت دما به حالت طبیعی، می‌توانند به حالت فعال برگردند. - چه حد از افزایش غلظت پیش ماده، سبب افزایش سرعت واکنش می‌شود؟
پاسخ: مقدار اندکی از آنزیم کافی است تا مقدار زیادی از پیش ماده را در واحد زمان به فراورده تبدیل کند. اگر مقدار آنزیم زیادتر شود، تولید فراورده در واحد زمان افزایش می‌یابد. افزایش غلظت پیش ماده در محیطی که آنزیم وجود دارد، نیز می‌تواند تا حدی باعث افزایش سرعت شود. ولی این افزایش تا زمانی ادامه می‌یابد که تمامی جایگاه‌های فعال آنزیم‌ها با پیش ماده اشغال شوند. در این حالت سرعت انجام واکنش ثابت می‌شود.
ایستگاه پایانی
دوستان و همراه عزیز به پایان این مقاله از نمونه سوال زیست دوازدهم فصل اول رسیدیم و تلاش کردیم همگام با بررسی خط به خط کتاب درسی، سوالات خط به خط ارائه دهیم. شما عزیزان برای مشاهده نمونه سوالات بیشتر در رابطه با زیست سال دوازدهم، از طریق لینک نمونه سوال زیست دوازدهم اقدام کنید. همچنین برای مطالعه سایر مقالات مرتبط با زیست دوازدهم، لینک قرار داده شده را دنبال نمایید.
چنان‌چه به آموزش، گام به گام و نمونه سوال سایر دروس مرتبط با پایه دوازدهم نیاز داشتید، لینک دوازدهم را دنبال نمایید. شما مخاطبین عزیز، برای اطلاع از داغ‌ترین مقالات منتشر شده سایت بخون، می‌توانید در قسمت خبرنامه سایت، ثبت‌نام کنید. همچنین می‌توانید، نظرات، پیشنهادات و سوالات خود را از قسمت ارسال دیدگاه سایت، برای ما ارسال کنید و در صورت تمایل و رضایت‌مندی خاطر، با ستاره‌های خود، موجب دل‌گرمی و قوت قلب ما بخونی‌ها باشید.
سوالات متداول
- آیا این مطلب ویژه کنکور است؟
خیر، این مطلب ویژه امتحانات کلاسی، میانترم، پایانترم و امتحانات نهایی میباشد. - چه تعداد سوال در این مطلب طرح شده است؟
در این مقاله، در حدود 75 نوع سوال تشریحی طرح شده است. - چگونه میتوانم این سوالات را دانلود کنم؟
سایت بخون برای رفاه حال مخاطبین خود، در انتها مطلب، لینک دانلود pdf این مطلب را قرار داده است.
